نکات دستوری فارسی کلاس پنجم و ششم

واژگان هم خانواده: واژگانی که دارای ریشه ی مشترکی هستند و از نظر معنا به هم نزدیک هستند 
این جز مشترک معنی دار، ممکن است ریشه فعل یا اسم یا صفت یا ضمیر باشد
 مثلا 
بینا، بیننده، بینش و.... همگی از ریشه فعلی (بین) هستند 

شاکر، شکر،  تشکر، شکور و.... از ریشه (شکر) هستند

واژگان مترادف:  
کلمه هایی که معنی یکسان و مشابه دارند به طوری که در یک جمله به جای یکدیگر قرار می گیرند 

راحت: آسان 
نغمه: آواز

واژگان مخالف 
کلمه هایی که از نظر معنی مخالف هم هستند 

دیر و زود 
پیر و جوان 

با افزودن بی و نا به اول بعضی کلمه ها می توان متضاد آن ها را ساخت 

با ادب و بی ادب 
درست و نادرست

واژگان هم آوا (متشابه): 
کلمه هایی که تلفظ یکسانی دارند اما از نظر معنایی و نوشتاری متفاوت هستند 

غذا (خوراک) 
قضا (حکم کردن) 

خرد (کوچک) 
خورد (میل کرد)

حیاط (زمین جلوی خانه  )
حیات (زندگی) 

قریب (نزدیک) 
غریب (نا آشنا) 

✅بعضی کلمات هم آوا داریم که از نظر نوشتاری هم یکسان هستند ولی معنای متفاوت دارند 

روان (جاری) 
روان (روح) 

شیر (خوراکی)
شیر (حیوان) 

✅ کلماتی مانند حکما،  علما، خوش نما، ناقلا و.... آهنگ و وزن یکسانی دارند 
در پایان نثرهای موزون یا شعر دیده می شود 
کباب، شتاب، کتاب 
مقدسات،  ضایعات، تحقیقات 
آباد، خرداد، رویداد 
هم آهنگ هستند

حروف ربط 
به کلمه هایی که به تنهایی معنای مستقلی ندارند و جمله ها را به هم ربط می دهند حرف ربط یا پیوند می گویند 

و، تا، که، ولی، اما، چون، زیرا، اگر، همین که و....

✅ حرف (و) اگر دو جمله را به هم پیوند دهد حرف ربط است 

ولی اگر بین دو اسم یا دو صفت قرار گیرد حرف ربط نیست 

عزیز و مهربان ❌
کتاب و دفتر ❌

نکات تصویر خوانی 

✅ تصویر را با دقت می بینیم (دیدن)
✅ برای درک ارتباط اجرای تصویر، فکر می کنیم (اندیشیدن) 
✅ ارتباط اجزای تصاویر را درک می کنیم (یافتن)
✅ درباره ی آن صحبت می کنیم (گفتن)

کلمه ها از نظر ساختاری یا ساده هستند یا غیر ساده 

کلمه های ساده:
کلمه ای که فقط از یک قسمت تشکیل شده است 

کلمه های غیر ساده: 
کلمه ای که از چند قسمت ساخته شده است

کلمه های غیر ساده انواع گوناگون دارند 
الف) مرکب: 
واژه هایی که بیشتر از یک جز دارند و تمام اجزای آن ها معنی دار هستند 
مداد + پاک + کن 
خوش + حال 

ب) مشتق 
به واژه هایی که یک قسمت معنی دار و یک وند (پیشوند، میانوند، پسوند) دارند 
▪️پیشوند: به وند هایی که قبل از جز معنی دار باشند 
با + ادب 
ن+ سوز 
هم + نشین 
▪️میانوند: وند هایی که در بین کلمه های غیر ساده می آیند 
سر+تا+سر 
لب + ا+لب 
▪️پسوند: وندهایی که پس از جز معنی دار می آیند 
اصفهان + ی 
سبزه + زار 
آهن + گر
سرخ + ک
بچه + گانه 
باغ + چه 

نکته: 
بعضی از این وندها با اضافه شدن به یک واژه، به آن معنی (دارندگی و انجام دهندگی کاری) می دهند 
کارگر: کسی که کار می کند 
رفتگر: کسی که خیابان را تمیز می کند 
زرگر: کسی که با طلا و زر کار می کند 
صنعتگر: کسی که دارای صنعت و حرفه است

به کلماتی مثل سروبن، گلبن،خاربن، بید بن و.... که دو قسمت معنی دار دارند،کلمه های مرکب می گویند که کلمه ساخته شده دارای معنی است 
سرو: با معنی 
بن: با معنی 
سرو بن: ریشه درخت سرو 

هنگام داستان خوانی یا گوش دادن داستان سعی کنید شخصیت های داستان را بشناسید و موضوع را درک کنید 
فضا و مکان داستان را مجسم کنید.
زمان رخدادها را بدانیم 
پیام داستان را درک کنیم 
نام کتابی که داستان از آن نقل شده است را بخاطر بسپاریم 

برای اجرای نمایش جذاب تر؛
صحنه پردازی خوبی داشته باشیم 
نقش مناسبی انتخاب کنیم 
نقش را به نمایش گذاشته 
کارمان را نقد و بررسی کنیم 

خاطره نویسی 
زمان و مکان را مشخص کنید
شخصیت هایی را که در خاطره حضور دارند بنویسید 

خوب گوش دادن:
شنیدن و گوش دادن با هم تفاوت دارد 
آنچه به گوش ما می رسد شنیدن است 
اما آنچه با آگاهی و خواست خودتان انتخاب می کنید و در آن دقت می کنید و به دنبال هدفی هستید گوش دادن است 

شنیدن فرایندی جسمی است که صدا را می شنویم 
گوش دادن فرآیند تکامل یافته ای است که صدایی که برای گوش دادن انتخاب کرده ایم تفسیر می کنیم و پاسخگو هستیم

روش های ابتکاری در آموزش جمله سازی
 
مقدمه:
   در ابتدای دوره ی دبستان که هدف اصلی آن آموزش خواندن و نوشتن فآرسی پایه است،در کنار   درس های فارسی(خواندن) و املا، درسی به نام «جمله نویسی» وجود دارد. هدف از ارایه ی این درس ایجاد توانایی اولیه ی نوشتن فعال در دانش آموزان است. در جمله سازی است که دانش آموزان می نوانند نخستین تجربیات خلاقیت نوشتاری را کسب کنند، با عنوان جمله های خبری، پرسشی، امری، تعجبی آشنا شوند، جایگاه انواع مقوله های صرفی مثل: گروه اسمی، ضمایر و... را در ساخت جمله بیاموزند و قواعد نحوی موجود در زبان فارسی را به طور غیر مستقیم تجربه کنند.

1️⃣روش کارتی: 
در این روش که بیشتر به یک بازی پرهیجانی شباهت دارد، دانش آموزان کلاس را به  گروه های 5،6،7 و... نفره تقسیم نموده و کارت ها یا تکه کاغذهایی که قبلاً روی آن ها جملاتی را نوشته ایم، به افراد گروه ها می دهیم تا با آن کارت های کلمات روی میز خودشان جمله ای را ساخته و برای نمایش دادن به کنار تخته ی رنگی بیایند.

حسن             در           کلاس           دوم             درس        می خواند          

2️⃣کلمه ی گمشده: 
روی تخته ی رنگی جمله ای را می نویسیم. یکی از بچه ها را انتخاب می کنیم تا پای تخته بیاید و جمله را بخواند و سپس از کلاس خارج شود. بعد از خارج شدن دانش آموز از کلاس یک یا دو کلمه از جمله را پاک می کنیم. از دانش آموزی که بیرون رفته است،می خواهیم که به کلاس بیاید و با دیدن جمله ی ناقص بگوید که چه کلمه یا کلمه هایی پاک شده است. به او به تعداد کلمه هایی که درست گفته است، امتیاز می دهیم. سایر بچه ها هم باید هنگام ورود دانش آموز به کلاس و گفتن جمله او را تشویق نمایند.

3️⃣روش داستانی:
 با استفاده از کتاب قصه، مجلات کودک،ضبط صوت و...، دانش آموزان داستانی را       می شوند،که بعد از تمام شدن آن،از دانش آموزان می خواهیم که به کنار تخته ی کلاس آمده و داستان و یا قسمت هایی از آن را که بیشتر خوششان آمده است،از زبان خودشان به بچه های کلاس بازگو نمایند. لازم به ذکر است که تعریف خاطرات یا فیلم های تلویزیونی خنده دار توسط دانش آموزان می تواند در تقویت جمله سازی آنان نقش مؤثری داشته باشد.

4️⃣جمله سازی گروهی: 
در این روش دانش آموزان در روی صندلی های خود می نشینند. به نخستین نفر از سمت راست یا چپ کلاس می گوییم که به دلخواه کلمه ای را بگوید و نفر دوم باید کلمه یا کلماتی را به آن بیفزاید تا جایی که جمله ی کاملی توسط چند دانش آموز ساخته شود. در انجام دادن این کار تلاش می کنیم که همه ی افراد کلاس در این جمله سازی بازی گونه شرکت نمایند.

مثال:  

نفر اول     نفر دوم      نفر سوم     نفر چهارم         نفر پنجم

علی            با               نادر             توپ بازی         می کند.

بهتر است که یکی از اعضای گروه جمله ی گروه خود را در تخته ی رنگی بنویسد.

5️⃣ روش خورشیدی: 
در این روش کلمه ای مثل کلاس را در روی تخته در وسط خورشید نوشته و از   دانش آموزان می خواهیم در مورد کلاس هر چه به ذهنشان می رسد،در اطراف خورشید نوشته و با آن کلمات جمله سازی نمایند.

درس➖معلم➖کلاس➖صندلی

6️⃣جمله های خنده دار:
 در این روش از دانش آموزان می خواهیم در پایان املای خود مثلاً برای کلمه ی خرس و... جمله ی خنده داری بنویسند. در اوقات فراغت نیز می توانیم همین کار را با دادن چند کلمه ای در دفتر جمله سازی دانش آموزان انجام دهیم.

7️⃣جمله سازی تخیلی: 
در این روش از چند نفر دانش آموز(5 تا 6 نفر) دعوت می کنیم که به کنار تخته ی کلاس بیایند. از نفر اول می خواهیم که به طور دلخواه جمله ای را بگوید و نفر بعدی با گفتن جمله ی دیگر این کار و بازی را ادامه دهد و نفر سوم همین طور. در آخر این بازی دانش آموزان یک داستان تخیلی خلق می کنند که برای آن ها خیلی لذت بخش است.
 
مثال:
▫️نفر اول: محمد صبح زود از خواب بیدار شد.
▫️نفر دوم: دست  صورت خود را شست.
▫️نفر سوم:صبحانه اش راخورد. و...

8️⃣نوشتن جملات زیبا و طولانی: 
در این روش دانش آموزان قلم و کاغذ آماده می کنند و در مورد کلمات خواسته شده(تعداد اختیاری) جملات زیبا و طولانی می نویسند و بعد نمایشگاه جمله نویسی در کلاس تشکیل می گردد. از تک تک دانش آموزان می خواهیم که به کنار تخته ی کلاس آمده و جمله های خود را برای دوستانشان قرائت کنند. زیباترین جمله ها چند روز در نمایشگاه باقی می ماند.

 می تونید جمله سازی ضد هم رو داشته باشید 

مثلا بگید با مخالف کلمه جمله بسازید 
یا بگید 
کلمه و مخالفش رو در یک جمله به کار ببرید (برای مخالف)

می تونید کلمات مختلف بدید و بخواهید هم خانواده ها رو دسته بندی کنن (برای هم خانواده)

می تونید جمله بدید و زیر کلمه ای خط بکشید و بگید به جای کلمه ی مشخص شده کلمه ای بنویس که معنی جمله تغییر نکند (برای مترادف یا واژگان تازه  )

استعاره

استعاره در لغت به معنی عاریت گرفتن و عاریت خواستن است امّا در اصطلاح استعاره نوعی تشبیه است که درآن یکی از طرفین تشبیه (مشبه یا مشبه به) را ذکر و طرف دیگر را اراده کرده باشند.

نکته: اصل استعاره بر تشبیه استوار است و به دلیل اینکه در استعاره فقط یک رکن از تشبیه ذکر می شود و خواننده را به تلاش ذهنی بیشتری وا می دارد، لذا استعاره از تشبیه رساتر، زیباتر و خیال انگیز تر است.

انواع استعاره: با توجه به اینکه در استعاره یکی از طرفین تشبیه ذکر می شود، آن را بر دو نوع تقسیم کرده اند.

1- استعاره ی مصرحه 2- استعاره ی مکنیه

معنی شعر بانگ جرس سوم دبیرستان، رشته ی ریاضی و تجربی

1- هنگام آن رسیده است که آماده ی سفر شویم و آماده ی گذشتن از سختی ها شویم

2- صدای حرکت از گوشه و کناربه گوش می رسد حرکت کاروان آغاز شده وای بر من که ساکت هستم و حرکتی برای سفر و قیام نکرده ام.

3- انسان های دلاور و شجاع آماده ی حمله و یورش هستند

4- زمان حرکت فرا رسید و راه طولانی در پیش است عجله کن و نترس اراده و تلاش مشکلات راه را آسان می کند

5-زمان سفر فرا رسیده است باید حرکت کنیم و تا سر زمین مقدس فلسطین پیش برویم

6- سر زمین فلسطین پر از اسرائیلیان و دشمنان است و امام خمینی رهبر و پیشوای این قیام است و مشکلاتی بر سر راه نجات فلسطین وجود دارد

7- اسرائیلیان خانه را برای ما تنگ کرده اند و سرزمین مقدسمان را اشغال کرده اند ای برادر مسلمان اشغال فلسطین برای ما مایه ی ننگ است

8- از رهبر دستور رسیده است که باید سرزمین فلسطین را از دشمن پس بگیریم

9- امام خمینی (ره) قصد نابودی اسرائیلیان را کرده است ای یاوران باید امام را یاوری کنیم

10 – فرمان رهبر است که ببر دشمن حمله کنید حتی اگر دشت مانند دریای خون شود و بسیاری شهید شوند از مرگ نترسید و بر دشمن حمله ببرید

11- پیروی از فرمان رهبر واجب است و در این راه نباید از دشواری ها ترسید

12- ای عزیز من و خود را آماده ی حرکت و هجوم بر دشمن کن و در این راه از دشواری ها نترس و تا پای جان مقاومت کن

13- عزیز من برخیز تا به منطقه ی جولان حمله کنیم و آن را از دشمن پس بگیریم و از آن جا با شتاب تا مرز لبنان پیش برویم

14- آن سرزمین مقدسی که در هر گوشه و کنارش شهدای بسیاری را در خود جای داده و همه ی مردم در ماتم شهیدانش اندوه گین هستند

15- ای جان من رنج و اندوه لبنان ما را به شدت دردمند کرده است و مصیبت سنگین قتل عام مردم روستای کفر قاسم ما را ناتوان و اندوه گین نموده است

16- باید گرد و غبار ستم را از سرزمین فلسطین پاک کرد و با تمام وجود از آن نگهداری کرد باید از این جا (ایران) تا فلسطین با تمام توان پیش رفت

17- ای عزیز من به پاخیز و توجه کن که اکنون امام ما رهبر واین قیام است و آماده ی حرکت می باشد

18- با فریاد الله اکبر و لبیک به ندای امام آماده ی حرکت و مبارزه به همراه امام به سوی فلسطین رهسپار شو

اسلوب معادله درکتاب درسی دوره متوسطه

اسلوب معادله.اصطلاحی است که برای اولین بار دکتر شفیعی کدکنی به کاربرده است ایشان می گویند:

به خاطراستفاده درسبک شناسی ان رابه عمد ساخته ام وهمچنین به خاطر اشتباه نشدن با ارسل المثل وهرنوع مصراع حکمت امیز دیگری که بتواند جای مثل را بگیرد

ویژگی های اسلوب معادله:

یک ساختارمخصوص نحوی است یا به عبارت دیگر دو مصراع یک بیت کاملا" از نظرنحوی مستقل است و هیچ حرف ربط یا شرط یا چیز دیگری دو مصراع یا بیت را از نظر معنی ونحوی با هم مرتبط نمی کند مثلا دربیت:

سرم ازخدای خواهد که به پایش اندر افتد که در اب مرد ه بهتر که در آرزوی ابی

صفت فاعلی

آن است که بر کننده کار یا دارنده معنی دلالت کند ویا آن که مفهوم انجام عملی را به موصوف نسبت می دهد. صفت های فاعلی از نظر ساختمان به سه دسته تقسیم می شود: مشتق، مرکب،مشتق – مرکب.

ترکیب صفت فاعلی عبارتند از:

1- «نده» که در پایان فعل امر می‌آید: پرسنده، خواهنده، شناسنده، بافنده

2- «ان» مثل: خواهان، پرسان، دمان، روان، دوان

3- «الف» که آن نیز در پایان فعل امر می‌آید، مثل: شکیبا، زیبا، خوانا، گویا، بینا، پویا

4- «ار» غالبا در آخر فعل ماضی می‌آید، مثل: خریدار، خواستار، برخوردار، نامردار، گرفتار

5- «گار» که بیشتر در آخر فعل امر و ماضی می‌آید، مثل: آموزگار، پرهیزگار، آمرزگار، آفریدگار

6- «کار» که غالبا به آخر اسم معنی ملحق می‌شود، مثل: ستمکار، فراموشکار 7- «گر» در آخر اسم معنی می‌آید، مثل: پیروزگر، دادگر، بیدادگر

صفت فاعلی که به «نده» ختم شود، غالبا در عمل و صفت غیر ثابت استعمال می‌شود، مثل: رونده، یعنی کسی که عمل رفتن را انجام می‌دهد.

صفاتی که به «ان» ختم می‌شود، بیشتر معنی حال را می‌دهد: سوزان، نالان، روان، دوان صفاتی که به «الف» ختم می‌شود، حالت ثابت را می‌رساند، مثل: دانا لغاتی که به «گار، کار، گر» ختم می‌شود مبالغه را می‌رساند مثل: آموزگار، ستمکار، ستمگر

«گار» همیشه بعد از کلماتی که از فعل مشتق می‌شود می‌آید ولی «کار» پس از اسم معنی و غیر مشتق به کار می‌رود.

«گر» در غیر اسم معنی، شغل را می‌رساند، مانند: آهنگر و این جز صفات فاعلی نیست.

تذکر: چنانچه نده از پایان صفت فاعیلی حذف شود صفت فاعلی مرکب مرخم نامیده می شود.

مثال عیب جو که در اصل عیب جوینده بوده است.

جملات ساده و مرکب

جمله از نظرساختمان دو نوع است: 1- ساده 2- مرکب

جمله ساده جمله ای است که درآن تنها یک فعل به کاررفته باشد.

جمله مرکب جمله ای است که درآن بیش از یک فعل به کاررفته باشد. جمله های ساده ای که جمله ی مرکب راتشکیل می دهندازنظربارمفهوم وپیام ونقش دوگونه اند جمله ی پایه یاهسته وجمله ی پیرویاوابسته.پایه یاهسته آن قسمت ازجمله ی مرکب است که غالباً غرض اصلی گوینده یانویسنده رادربردارد ولی جمله ی پیرو یا وابسته که همراه جمله ی پایه می آید به آن وابسته است و مفهومی ازقبیل زمان،شرط،علت و... رابه مفهوم پایه یاهسته می افزایدوقابل تأویل به مصدر یاصفت است.

1- اگر سیم ها را به شکل مثلّث یا مستطیل بسازیم، پیش بینی کنید که حباب ها چه شکلی خواهند شد؟

پاسخ: به شکل کره

2- درستی پیش بینی خود را بررسی کنید و نتیجه را به کلاس گزارش دهید.

پاسخ: سیم را به هر شکلی که بسازیم، حبابها به شکل کره هستند شکل آنها تغییری نمی کند.

3- لباس های خیس بارنگ سیاه و مشکی درزیرنورآفتاب زودتر خشک می شوندیا لباس های بارنگ سفید و روشن؟چرا؟

پاسخ: لباس های بارنگ سیاه ومشکی،زیرا لباس های خیس بارنگ سیاه و مشکی نوروگرمای خورشید را بیشتر جذب می کنندودرنتیجه آب آن ها زودتر بخارشده وخشک می شود.

4- درفصل تابستان پوشیدن لباس های چه رنگی را پیشنهادمی کنید؟چرا؟

پاسخ: لباس های سفید با رنگ روشن برای فصل تابستان مناسب تر است. زیرا لباس های سفید بارنگ روشن، نور و گرمای خورشید را بیشتر مُنعَکِس کرده و برگردانده وکمتر جذب می کنند درنتیجه بدن ما را خُنَک می کنند.

1- مخلوط چیست؟

پاسخ: ماده ای که از ذرات متفاوت تشکیل شده باشد، مثلاً وقتی که چند ماده جامد، چند ماده مایع یا چند گاز را با هم در ظرفی داشته باشیم یک مخلوط داریم.

2- مخلوط یکنواخت یامَحلول یامخلوط همگن چیست؟ سه ویژگی آن رابیان کنید.

پاسخ: وقتی چند ماده را با هم مخلوط کنیم که ذراتتشکیل­ دهنده آن به طور یکنواخت در یکدیگر پخش شده ­اند و خواص آن درهمه بخش ­هایکسان باشد، یک مخلوط همگن یا محلول داریم.

* ویژگی های محلول ها:

• به راحتی از هم جدا نمی شوند
• معمولاً محلول های مایع شفاف هستند و نور را زا خود عبور می دهند
• ذرات محلول ها به طور یکنواخت در یکدیگر پخش شده اند

3 -مخلوط غیریکنواخت یا مخلوط ناهمگن چیست؟سه ویژگی آن رابیان کنید.

پاسخ:

مخلوطی که ذره ­های تشکیل­ دهنده آن به طور یکنواخت در یکدیگر پخش نشده اند و خواص آن در همه بخش ­ها یکسان نیست.

* ویژگی های مخلوطهای ناهمگن:

• ذرات مخلوط ناهمگن راحت تر از محلول ها از هم جدا می شوند
• معمولاً مخلوط های ناهمگن شفاف نیستند و نور را از خود عبور نمی دهند
• ذرات مخلوط های ناهمگن به طور غیریکنواخت در یکدیگر پخش شده اند

4-تفاوت وفرق مخلوط یکنواخت(همگن یامحلول) بامخلوط غیریکنواخت(ناهمگن) درچیست؟سه موردبیان کنید.

پاسخ:

• ذرات مخلوط ناهمگن راحت تر از محلول ها از هم جدا می شوند
• معمولاً مخلوط های ناهمگن شفاف نیستند و نور را از خود عبور نمی دهند اما محلول ها شفاف هستند و نور را زا خود عبور می دهند
• ذرات محلول ها به طور یکنواخت در یکدیگر پخش شده اند و ذرات مخلوط های ناهمگن به طور غیریکنواخت در یکدیگر پخش شده اند

5- مخلوط ها در زندگی ما چه استفاده وکاربُردهایی دارند؟ سه موردبیان کنید.

پاسخ: از مخلوط آب با سیمان یا گچ یا آهک و...درساختمان سازی استفاده می کنیم.

ازمخلوط آب وموادخوراکی درآشپزی استفاده می کنیم

ادویه ها،شوینده ها،داروها و...که در تغذیه و سلامت ما نقش دارندو...

7-حل شونده و حلّال چیست؟ مثال بزنید.

پاسخ: به مادّه ای که حل می شود حل شونده و به مادّه ای که حل می کند حلّال می گویند. مثال: درمحلول آب نمک، نمک مادّه حلشوند ه وآب مادّه ی حلّال است.

8 – سه مخلوط که برای جانداران وطبیعت مضرهستند نام ببرید.

پاسخ: شوینده ها،سم ها،رنگ ها و...

9- چند روش جداسازی مخلوط ها رابیان کنید.

پاسخ: صاف کردن- الک کردن- بخارکردن -سرریزکردن - ساکن گذاشتن و...

10-برای انواه مخلوط غیریکنواخت(ناهمگن) و مخلوط یکنواخت(محلول یا همگن)مثال بزنید.

پاسخ: توجه کنید بچه ها هیچ وقت این مخلوط ها را درست نکنید.

انواع محلول:

محلول مایع در مایع: آب و الکل، آب و سرکه

محلول جامد در مایع: آب نمک، آب قند، آب و گلاب

محلول گاز در مایع: آب و دی اکسیدکربن (آب گازدار) -انواع نوشابه گازدار شفاف

انواع مخلوط ناهمگن:

مخلوط مایع در مایع: آب و روغن، آب و بنزین

محلول جامد در مایع: سنگ والکل، نخود و آب، آب و گوشت

محلول جامد در جامد: نخود و لوبیا، شن و ماسه، مدادوخودکار، سکّه و اسکناس، سنگ و آجر

1-اندام های تنفسی رانام ببرید.

پاسخ: بینی- دهان-نای-نایژه-شش ها

2- گنجایش شش ها به چیزهایی بستگی دارد؟

پاسخ: گنجایش شش ها به بزرگی آن ها بستگی دارد. که در افراد بزرگسال اندازه آن بزرگ ترازبچه ها است.

3-دم و بازدم را تعریف کنید.

پاسخ:

دم: وقتی نفس می کشیم هوا از راه دهان و بینی وارد لوله نای می شود. هوا از نای به شاخه های باریک تر آن می رود و سپس وارد دو تا شُش می شود به این عمل دم می گویند.

بازدم: وقتی هوای داخل شش ها را، از بینی و دهان خارج می کنیم هوا از همان مسیر که واردشده بود برمی گردد به این عمل بازدم می گویند.

4-کار و وظیفه خون در بدن چیست؟

انتقال موادغذایی و اکسیژن به سلول های بدن و دفع مواد زاید موجود در داخل سلول های بدن به این صورت که خون اکسیژن هوا را از شش ها و آب مواد غذایی را ازدیواره روده ها می گیرد و با گردش در سراسر رگ های بدن آن ها را به سلول ها ی بدن می رساند و دی اکسیدکربن و مواد زاید را از آن ها می گیرد و دی اکسید کربن را به شش ها و مواد زاید را به کلیه ها برای دفع برمی گرداند.

5 - کار گلبول های قرمزخون چیست؟

پاسخ: کار گلبول های قرمز انتقال اکسیژن از شش ها به همه سلول های بدن و برگرداندن دی اکسید کربن از همه سلول های بدن به شش ها است.

6- دستگاه گردش خون از چه قسمت هایی درست شده است؟

پاسخ: قلب، رگ ها

7- چندنوع رگ در بدن وجود دارد؟نام ببرید.

پاسخ: سه نوع رگ در بدن وجود دارد. سرخ رگ ها،سیاه رگ ها، مویرگ ها

8- سرخ رگ چیست؟

پاسخ: به رگ هایی که خون را از قلب خارج می کنند و به بخش های مختلف بدن می رسانند سرخ رگ می گویند.

9- سیاه رگ چیست؟

پاسخ: به رگ هایی که خون را از بخش های مختلف بدن به قلب برمی گردانند سیاه رگ می گویند.

10-مویرگ چیست؟ و چندنوع هستند، نام ببرید.

پاسخ: درقسمت های گوناگون بدن، رگ های بسیار باریکی وجود دارند که مویرگ نامیده می شوند. و دو نوع هستند، مویرگ های سرخ رگی و مویرگ های سیاه رگی

11-کار قلب چیست؟

قلب مانند یک تُلُمبه، خون را با فشار به درون سرخ رگ ها می فرستد.

12- چرا پزشکان تعداد نبض ها را اندازه گیری می کنند؟

پاسخ: تا ازسلامت قلب ما اطمینان حاصل کنند.

13-چه موادی برای قلب و رگ های ما مضر هستند؟ چرا؟

پاسخ: غذاهای پرچرب، زیرا چربی آن ها به رگ ها می چسبد و قلب مجبور می شود با فشار زیادخون را تلمبه کند و در نتیجه اندازه آن بزرگ تر از معمول می شود و زندگی ما به خطر می افتد و یا اگر یکی از رگ ها گرفته شود ممکن است سکته کرده و بمیریم. همچنین خوردن غذاهای پرنمک و خوردن زیاد مواد قندی و شیرین هم خطراتی را برای قلب و رگ های ما به وجودمی آورند.

14- چه کارهایی برای قلب و رگ های ما مفید هستند؟

پاسخ: خوردن انواع میوه و سبزی و آجیل و ورزش کردن موجب کار بهتر و سلامت قلب و رگ ها می شود. مانند روغن زیتون، گردو، ماهی بخارپز، پیاده روی سریع و...

15-آیا ضربان قلب تغییر می کند؟

پاسخ: بلی

6- چرا ضربان قلب موقع کار و فعالیت و ورزش زیاد می شود؟

پاسخ: زیرا بدن ما در نتیجه فعالیت به مواد غذایی و اکسیژن زیادتری برای سوخت و ساز و تامین انرژی نیاز پیدا می کند و بنابراین قلب تندتر می زند تا خون اکسیژن و موادغذایی مورد نیاز را به سلول های بدن برساند.

17- آیا موقع استراحت نیز ضربان وجود دارد؟

پاسخ: بلی

18 -کار سلول های روده باریک چیست؟

پاسخ: جذب مواد غذایی و وارد کردن آن به خون

19- خون چگونه تصفیه می شود؟

پاسخ: خون گاز دی اکسیدکربنی را که از سلول ها گرفته در شش ها پس می دهد تا با بازدم خارج شوند و سایر مواد دفعی را هم به کلیه ها می برد تا از طریق و کلیه و مثانه و مجاری ادرار دفع شوند. به این ترتیب خون تصفیه می شود.

20- کار کلیه ها چیست؟ توضیح دهید.

پاسخ: کار کلیه ها تصیفه اکثر مواد زایدموجود درخون است. کلیه ها مواد زاید و دفعی خون را به شکل اِدرار درآورده و به طرف مثانه و مجاری ادراری برای دفع هدایت می کند.

21- مثانه چه نقشی دربدن دارد؟

پاسخ: ادرار یعنی مواد زاید بدن، در مثانه جمع می شود و با پُر شدن مثانه فرد احساس دفع می کند.

22- سهم شما در حفاظت از سلامت کلیه ها و مثانه و مجاری ادراری خود چیست؟

پاسخ:

• هر روز به اندازه کافی آب بنوشیم
• با دفع به موقع ادرار از کلیه هایم مراقبت می کنم.

23- وجود نبض نشانه چیست؟

پاسخ: نشانه حرکت خون در رگ ها و زنده بودن فرد

24-آیا تعداد نبض و ضربان مساوی است؟نبض و ضربان چه تفاوتی باهم دارند؟ توضیح دهید.

پاسخ: سرعت ضربان قلب و سرعت نبض در اغلب افراد مشابه است. ضربان قلب سرعت انقباضهای قلب را اندازه می گیرد ولی نبض سرعت افزایش فشار خون در سراسر بدن هنگام ضربان قلب را اندازه می گیرد.

25- قلب انسان در هر دقیقه چند بار می زند؟

پاسخ: تقریبا 75 بار

26- نبض چگونه ایجاد می شود؟ و درکجاها بهتر احساس می شود؟

پاسخ: بر اثر فشار منطم و متناوب خون به دیواره سرخ رگ ها هنگام ورودش از قلب به آن ها، نبض ایجادمی شود. چون در مچ دست و گردن سرخ رگ ها به طور نسبی به پوست نزدیک تر است بهتر احساس می شود.

27- چرا سیاه رگ تیره دیده می شود ولی سرخ رگ نه؟

پاسخ: زیرا خون موجود در سیاه رگ دارای گاز دی اکسیدکربن(ماننددود) است ولی خون موجود در سرخ رگ دارای اکسیژن است.

28-کدام رگ ها به پوست نزدیک ترند؟

پاسخ: سیاه رگ ها

29 -کار گلبول ها ی سفید چیست؟

پاسخ: دفاع از بدن درمقابل میکروب ها

30- اگر گلبول های سفید از بدن دفاع می کنند چرا دارو مصرف می کنیم؟

پاسخ: برای این که به گلبول های سفیددر دفاع از بدن کمک کنیم.