معانی برخی از نمادها در نقاشی کودکان

1- ترسیم قلعه و خانه 

درکشیدن خانه چنانچه کودک از خط کش استفاده کند نشان دهنده ی این است که نوعی اضباط را بر خود تحمیل می کند وخود را کامل وبی نقص نشان دهد،وسعت سقف خانه ودریچه های احتمالی بزرگ آن نمایانگر ذهن باز اوست واگر لولو وکرکره داشته باشند نشان می دهد که هرکس مجوز نفوذ به جهان درونی کودک را ندارد.همچنین رسم دریچه روی در ویا سقف نشان دهنده ی محتاط بودن کودک است. کشیدن خانه در سمت چپ ویا پنجره های بیشتر خانه دراین سمت بیان می کند که کودک بامادر بهتر از پدر ارتباط دارد،وجود علائم دیگر مثل کشیدن خورشید در سمت چپ بلند تر بودن برج سمت چپ در قلعه نیز بر آن دلالت می کند وبرعکس.(درنقاشی همیشه سمت چپ معرف مادر وسمت راست معرف پدر است)اگر پنجره ها باز باشند نشانگر برون گرایی واجتماعی بودن کودک است وبرعکس. 

2-راه 

راه نشانگر ارتباط است هر چه عریض ومزین باشد نشان دهندهی شادی است ونشیب وفراز وسنگلاخی بودن آن نمایانگر مشکلات کودک است.سیاه بودن باراه چنانچه با نمادهای دیگر مثل پوشیده شدن خورشید با ابر ووجود لکه سیاه دیگر درنقاشی مبین اضطراب در کودک است.بن بست بودن راه نشانگر مشکلات حل نشده ازیک طرف وچنانچه راه از یک طرف به خانه متصل باشد نشانگر درخود فرورفتگی اوست.ترسیم راه های متعدد در جهات مختلف نشان دهنده ی نا آرامی وناپایداری کودک در فکر وعمل است.

3- کشتی 

کشتی درنقاشی عده ای از کودکان گریز در خیال پردازی ودر دسته ای دیگرگرایش به انزوا وباخورد دفاعی (کشتی جنگی) ویا خواسته ی عمیق در دستیابی به قدرت است که باید توسط نماد های احتمالی دیگر تفسیر شود.وجود امواج که کشتی بروی آن قرار دارد نشان دهنده ی جهان پر رمز ناهشیار وهیجان وحساسیت است ودود کش وتوپ های کشتی پرخاشگری مردانه را نشان می دهند. 

4- هواپیما 

معنای هواپیما وکشتی مشابه هستند اما هواپیما گرایش به قدرت واعتلا وارده ی فرد برای غلبه بر مشکلات  را در حد بیشتر آشکار می سازد.هواپیمای جنگی مبین پرخاشگری وتعارض است.بمب ها نشانگر خشم والدین ودرگیری شدیدی که کودک بر آن ناظر بوده می باشد همچنین بمب ها ترس کودک از واکنش های خشونت آمیز را باز گو می کند.

5- کوه ها 

کوه های خشک ونوک تیز نمایانگر مشکلات وموانعی هستند که بر سر راه کودک قرار دارد(مثل مشکلات سازش اجتماعی) وکوه های انحنادار وسرسبز نماد پستان مادرانه ومعرف عشق وتغذیه وعطوفت هستند. 

6- آب،ابر،باران وبرف 

آب سرچشمه ی حیات ونماد مادری،هیجان ها،دریافت های حسی وتخیل است.دریاچه واقیانوس نیاز به حمایت مادرانه از کودک را مشخص می کند ولی درپیوسته در نقاشی کودک آب در نقاشی غلبه داشته باشد بیانگر فعل پذیری همراه با هیجان پذیری مفرط ودریافت پذیری گسترده ی کودک است.ولی از آن جا که آب با شیب زمین منطبق است مبین انعطاف پذیری،سازش یافتگی،خیال بافی و رویا پردازی است. اگر آب به صورت ابرهای تهدید کننده و موحش در آمده باشد نشان دهنده ی ترس کودک از برون ریزی خشم،کیفرها وهیجان مادر است.ابرهای درهم فشرده نشانگر مادری مداخله گر است.اگر آب به صورت باران وبرف در آید نشان دهنده ی غمگینی کودک است واگر همه ی صفحه را قطرههای باران یا دانه های برف بپوشاند نشانگر اضطراب کودک است. 

7- رنگین کمان 

رنگین کمان معرف قدرت الهی وحمایت سحر آمیز می باشد که در پناه آن می توان به آرامش دست یافت وگذر طوفان زندگی مشان می دهد که کودک خود را در پناه آن قرار می دهدتا طوفان به پایان برسد همچنین نشانگر بازگشت به آغوش مادرانه را آشکار می کند که کودک به حمایتش نیاز دارد. 

8- خورشید وماه وستارگان 

خورشید نمایانگر اقتدار وخلاقیت مردانه است که توانایی کیفر دهی دارد اگر خورشید گسترده ونورانی باشد بیانگر اهمیت پدر در خانواده وهروقت در افق دوردست وتقریبا ناپدید نقاشی شود نشان دهنده ی چهرهی هراسناک کودک از پدر است خورشید هنگام غروب آشکار کننده ی تعارض کودک با پدر است ولی اگر خورشید در هنگام غروب با رنگ قرمز نقاشی شود مبین تمایل کودک به انهدام پدر وپرخاشگری نسبت به اواست.اگر خورشید درنقاشی های متوالی درسمت چپ کشیده شود به منزله ی اقتدار مادر است.ماه رویاها وجهان پر رمز ناهشیار را نشان می دهدومحتوای آن از خوابدیده ها وترس های شبانه آشکار می شود.نشانگر زمینه ی اضطرابی به همراه کنجکاوی کودک دربارهی رمز وراز زندگی است ونماد زنانه محسوب می شود.ستارگان نشانه ی میل به درخشش وجلب توجه هستند ونیاز کودک به برانگیختن وتحسین ومحبت دیگران رانشان می دهد. 

9-  حیوانات 

حیوانات اهلی در نقاشی معرف احساسات وکشاننده های مهار شده واجتماعی هشتند وحیوانات وحشی برعکس.مثلا سگ درنقاشی کودک نیاز به ملاطفت ونوازش است ولی اگر با خطوط خشن رسم شود پرخاشگری رانشان می دهد واگر قلاده داشته باشد میزان  رابطه ی وابستگی – استقلال یا غالب ومغلوب را بیان می کند. جوجه هامعرف چهار چوب خانوادگی ونیاز به نوازش وحمایت ولانه ی آن ها نشانگر جایی است که زندگی در آن لذت بخش است.کلاغ ها وپرندگان سیاه دیگر نشانگر اضطراب،ترس وگنهکاری وتهدیدی که نزدیک است رابیان می کنند.عقاب ها نمایانگر قدرت وپرخاشگری هستند.پرندگان آسمان به اینکه چه مقدار از فضای نقاشی رااشغال کنند آرمانگری وخیال پردازی را نشان می دهند.ماهی ها احساس راحتی وآرامش رانشان می دهند وگاها بی دفاع بودن رابیان می کنند.(بسته به نقاشی) و...کوسه ها وگرگ ها وسوسمارها قدرت پدرانه رانشان می دهند ودربسیاری از موارد نشان دهنده ی پرخاشگری هستند.مارها کشاننده های پنهان وخطرناک را نشان می دهند مثل امورجنسی.عنکبوت نشانگر مادر قدرتمند است.جادوگر نشان دهنده ی مادری خشن وترسناک است. و...

منبع: 

دادستان، پریرخ،ارزشیابی شخصیت کودکان بر اساس تست های ترسیمی،انتشارات رشد،تهران:1383.