روش های ابتکاری در آموزش جمله سازی

روش های ابتکاری در آموزش جمله سازی
 
مقدمه:
   در ابتدای دوره ی دبستان که هدف اصلی آن آموزش خواندن و نوشتن فآرسی پایه است،در کنار   درس های فارسی(خواندن) و املا، درسی به نام «جمله نویسی» وجود دارد. هدف از ارایه ی این درس ایجاد توانایی اولیه ی نوشتن فعال در دانش آموزان است. در جمله سازی است که دانش آموزان می نوانند نخستین تجربیات خلاقیت نوشتاری را کسب کنند، با عنوان جمله های خبری، پرسشی، امری، تعجبی آشنا شوند، جایگاه انواع مقوله های صرفی مثل: گروه اسمی، ضمایر و... را در ساخت جمله بیاموزند و قواعد نحوی موجود در زبان فارسی را به طور غیر مستقیم تجربه کنند.

1️⃣روش کارتی: 
در این روش که بیشتر به یک بازی پرهیجانی شباهت دارد، دانش آموزان کلاس را به  گروه های 5،6،7 و... نفره تقسیم نموده و کارت ها یا تکه کاغذهایی که قبلاً روی آن ها جملاتی را نوشته ایم، به افراد گروه ها می دهیم تا با آن کارت های کلمات روی میز خودشان جمله ای را ساخته و برای نمایش دادن به کنار تخته ی رنگی بیایند.

حسن             در           کلاس           دوم             درس        می خواند          

2️⃣کلمه ی گمشده: 
روی تخته ی رنگی جمله ای را می نویسیم. یکی از بچه ها را انتخاب می کنیم تا پای تخته بیاید و جمله را بخواند و سپس از کلاس خارج شود. بعد از خارج شدن دانش آموز از کلاس یک یا دو کلمه از جمله را پاک می کنیم. از دانش آموزی که بیرون رفته است،می خواهیم که به کلاس بیاید و با دیدن جمله ی ناقص بگوید که چه کلمه یا کلمه هایی پاک شده است. به او به تعداد کلمه هایی که درست گفته است، امتیاز می دهیم. سایر بچه ها هم باید هنگام ورود دانش آموز به کلاس و گفتن جمله او را تشویق نمایند.

3️⃣روش داستانی:
 با استفاده از کتاب قصه، مجلات کودک،ضبط صوت و...، دانش آموزان داستانی را       می شوند،که بعد از تمام شدن آن،از دانش آموزان می خواهیم که به کنار تخته ی کلاس آمده و داستان و یا قسمت هایی از آن را که بیشتر خوششان آمده است،از زبان خودشان به بچه های کلاس بازگو نمایند. لازم به ذکر است که تعریف خاطرات یا فیلم های تلویزیونی خنده دار توسط دانش آموزان می تواند در تقویت جمله سازی آنان نقش مؤثری داشته باشد.

4️⃣جمله سازی گروهی: 
در این روش دانش آموزان در روی صندلی های خود می نشینند. به نخستین نفر از سمت راست یا چپ کلاس می گوییم که به دلخواه کلمه ای را بگوید و نفر دوم باید کلمه یا کلماتی را به آن بیفزاید تا جایی که جمله ی کاملی توسط چند دانش آموز ساخته شود. در انجام دادن این کار تلاش می کنیم که همه ی افراد کلاس در این جمله سازی بازی گونه شرکت نمایند.

مثال:  

نفر اول     نفر دوم      نفر سوم     نفر چهارم         نفر پنجم

علی            با               نادر             توپ بازی         می کند.

بهتر است که یکی از اعضای گروه جمله ی گروه خود را در تخته ی رنگی بنویسد.

5️⃣ روش خورشیدی: 
در این روش کلمه ای مثل کلاس را در روی تخته در وسط خورشید نوشته و از   دانش آموزان می خواهیم در مورد کلاس هر چه به ذهنشان می رسد،در اطراف خورشید نوشته و با آن کلمات جمله سازی نمایند.

درس➖معلم➖کلاس➖صندلی

6️⃣جمله های خنده دار:
 در این روش از دانش آموزان می خواهیم در پایان املای خود مثلاً برای کلمه ی خرس و... جمله ی خنده داری بنویسند. در اوقات فراغت نیز می توانیم همین کار را با دادن چند کلمه ای در دفتر جمله سازی دانش آموزان انجام دهیم.

7️⃣جمله سازی تخیلی: 
در این روش از چند نفر دانش آموز(5 تا 6 نفر) دعوت می کنیم که به کنار تخته ی کلاس بیایند. از نفر اول می خواهیم که به طور دلخواه جمله ای را بگوید و نفر بعدی با گفتن جمله ی دیگر این کار و بازی را ادامه دهد و نفر سوم همین طور. در آخر این بازی دانش آموزان یک داستان تخیلی خلق می کنند که برای آن ها خیلی لذت بخش است.
 
مثال:
▫️نفر اول: محمد صبح زود از خواب بیدار شد.
▫️نفر دوم: دست  صورت خود را شست.
▫️نفر سوم:صبحانه اش راخورد. و...

8️⃣نوشتن جملات زیبا و طولانی: 
در این روش دانش آموزان قلم و کاغذ آماده می کنند و در مورد کلمات خواسته شده(تعداد اختیاری) جملات زیبا و طولانی می نویسند و بعد نمایشگاه جمله نویسی در کلاس تشکیل می گردد. از تک تک دانش آموزان می خواهیم که به کنار تخته ی کلاس آمده و جمله های خود را برای دوستانشان قرائت کنند. زیباترین جمله ها چند روز در نمایشگاه باقی می ماند.

 می تونید جمله سازی ضد هم رو داشته باشید 

مثلا بگید با مخالف کلمه جمله بسازید 
یا بگید 
کلمه و مخالفش رو در یک جمله به کار ببرید (برای مخالف)

می تونید کلمات مختلف بدید و بخواهید هم خانواده ها رو دسته بندی کنن (برای هم خانواده)

می تونید جمله بدید و زیر کلمه ای خط بکشید و بگید به جای کلمه ی مشخص شده کلمه ای بنویس که معنی جمله تغییر نکند (برای مترادف یا واژگان تازه  )