سوالات مطالعات اجتماعی با جواب پایه هشتم درس 14

1- ازمیان سه سلسله ترک تبار، سلجوقیان مهم تر بودند؟ 

الف) تأثیردر تحولات  ایران و سایر سرزمین های اسلامی
ب) وسعت قلمرو

2- تشکیلات اداری و حکومتی سلجوقیان برگرفته از کدام سلسله ها بود؟ -

برگرفته از سامانیان و غزنویان - البته تشکیلات آن دوره ها نیز برگرفته از نظام اداری و حکومتی ایران باستان بود

3- در دوره سلجوقیان چه کسی قدرت معنوی و چه کسی قدرت سیاسی ونظامی داشت؟ -

در رأس حکومت سلجوقی، سلطان قرار داشت. در آن دوره، خلیفه عباسی بیشتر ریاست معنوی و دینی داشت وقدرت سیاسی و نظامی در اختیار سلاطین بود.

4- چرا سلاطین سلجوقی سعی می کردند خود را مطیع و پشتیبان خلیفه نشان دهند؟ -

سلاطین سعی می کردند برای مشروعیت بخشیدن به حکومت خود و جلب نظر مردم، خود را مطیع و پشتیبان دستگاه خلافت نشان دهند.

5- و یژگی شاهان دوره سلجوقی چه بود؟ 

اگرچه شاهان در امور مختلف با وزرا مشورت می کردند اما رأی و نظر آنها مافوق همه بود. در این دوره نیز سلاطین با ظلم و خودکامگی حکومت می کردند و منتقدان و مخالفان خود را به سختی مجازات می کردند. سلاطین زندگی پرتجملی داشتند و صاحب املاک و ثروت زیادی بودند.

6- چرا سلجوقیان به وجود وزیران ایرانی برای اداره کشور نیازمند بودند؟

سلجوقیان، مردمانی گله دار (دامدار) و بیابا نگرد بودند که با زور شمشیر، امور سیاسی و نظامی را در اختیار گرفتند، آنها از شهرنشینی و کشورداری بی خبر بودند و برای اداره قلمروِ پهناور خود ناگزیر شدند از وزیران ایرانی استفاده کنند.

7- دو تن از وزیران مهم سلجوقیان را نام ببرید. 

عمیدالملک کُندری  وزیر سلطان طغرل نقشی مؤثر در موفقیت های این سلطان داشت. خواجه نظام الملک  وزیر آلب ارسلان و ملکشاه نیز چنان قدرت و نفوذی داشت که کمتر کاری بدون صلاحدید و مشورت او انجام می گرفت.

8- تنظیم رابطه سلطان با خلیفه ودیگر فرمانروایان از وظایف چه کسی بود؟ 

از وظایف وزیران

9- دوره سلجوقیان از چه نظر از دوره های برجسته تاریخ ایران محسوب می شود؟ 

از نظر گسترش دانش و هنر و ادب

10- خواجه نظام الملک چه مدارسی را بنیان گذاشت؟ مهمترین آنها در کدام شهرها بودند؟ 

مدارس نظامیه،مهم ترین آنها نظامیه های نیشابور، اصفهان و بغداد بودند. او اموال و املاک زیادی را وقف این مدارس کرد.

11- ویژگی مدارس نظامیه چه بود؟ 

به مدرسان، مدیران و کارکنان نظامیه ها، حقوق پرداخت می شد. این مدارس، مقررات خاصی داشتند و استادان و شاگردان با دقت خاصی گزینش می شدند و رقابت شدیدی برای رسیدن به مقام استادی در این مدارس وجود داشت.

12- دو تن از اساتید و دانش آموختگان مدارس نظامیه را نام ببرید. 

امام محمد غزالی، عاِلم بزرگ ایرانی از استادان نظامیه بود. سعدی، شاعر معروف نیز از دانش آموختگان مدارس نظامیه بود.

13- در آستانه هجوم مغول ها کدام منطقه بزرگترین مرکز علمی و ادبی و مذهبی ایران بود؟ چرا؟ 

خراسان زیرادر - آن زمان در شهرهای خراسان بیش از سایر مناطق ایران مدرسه وجود داشت؛

14- زبان وادب فارسی در دوران غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان چه جایگاهی داشت؟ 

در هر سه دوره زبان و ادب فارسی مورد توجه و حمایت قرار گرفت و روز به روز علاقه به گسترش این زبان بیشتر شد زبان فارسی با حمله محمود غزنوی در هند، و با توسعه قلمرو توسط سلجوقیان در آسیای صغیر رواج یافت. به دنبال تغییر زبان از عربی به فارسی برای نوشتن نامه ها و فرما نهای حکومتی در دوره سلجوقی تعداد بیشتری از مورخان و دانشمندان علا قه مند به نوشتن کتاب های خود به زبان فارسی شدند(در قرن های پنجم و ششم هجری، زبان ترکی که زبان فرمانروایان بود، نیز در ایران رواج پیدا کرد و برخیاز واژ ه های آن به زبان فارسی راه یافت.)

15- چه چیز سبب گسترش شهر وشهرنشینی در دوره سلجوقی شد؟ و کدام شهرها پایتخت سلجوقیان بودند؟ 

آرامش و رونق بازرگانی، سبب گسترش شهر و شهرنشینی و به وجود آمدن شهرهای بزرگ و پرجمعیت شد. پایتختهای سلجوقیان: ری، نیشابور و اصفهان

16- ویژگی معماری در دوره سلجوقی چه بود وچگونه به اوج شکوفایی خود رسید؟ 

در ساختن مساجد ایرانی، ابتکار خاصی به کار رفت و حیاط و چهار ایوان اطراف آن معمول گردید. در ساختن انواع گنبدها، بر جها و منار ه ها، کاروانسراها و مدارس نیز الگوهای جدیدی در معماری به کار گرفته شد. در قر نهای پنجم تا هفتم هجری، «آجرکاری» و «کاشی کاری» در بناها به اوج زیبایی و شکوفایی رسید. کاشی کاری از ابتکارات مهم معماران ایرانی برای تزئین بناها بود.

17- نمونه هایی از نشانه های گسترش هنر در دوره سلجوقی را ذکر کنید. 

ظروف - زرین فام یا طلایی که با نقش و نگا رهای مختلف تزئین شدهساختن - جلد کتاب از چرم و نقش انداختن بر روی آن ساختن - ظروف سفالین لعا بدار و بدو ن لعاب خوشنویسی - فلزکاری - تذهیب