تجزیه و تحلیل ابیات شعر شیر خدا

میم مثل...:

تجزیه و تحلیل بیت سومِ شیرخدا

شب شنفته است مناجات علی

جوشش چشمه ی عشق ازلی

تعداد جمله...یک جمله (یک فعل موجود ِاست)

علی و ابدی..قافیه

شب....نهاد

مناجات علی،جوشش چشمه،چشمه ی عشق....ترکیب اضافی

عشق ازلی....ترکیب وصفی

مناجات علی....مفعول

آرایه ها...تشخیص، تشبیه (شاعردرمصراع اول شب را مانند انسانی می داند که گوش دارد وتوانایی شنیدن مناجات حضرت علی(ع) رادارد.شاعر در مصراع دوم،عشق(مشبه)رابه چشمه(مشبه به) تشبیه کرده است وصدای مناجات حضرت علی (ع) را.مانندصدای جوش وخروش چشمه ی عشق دانسته است.

میم مثل...:

تجزیه و تحلیل بیت چهارمِ شیرخدا

کلماتی چو.در آویزه ی گوش

مسجد کوفه هنوزش مدهوش تعداد.جمله ها... دوتا(زیرا دوفعلِ"است" درپایان هر مصراع حذف شده است.)

گوش و مدهوش...قافیه

کلماتی....نهاد.مصراع اول

مسجد کوفه...نهاد مصراع دوم

چو...حرف.اضافه.به معنای مثل ومانند

دُر....متمم

آویزه ی گوش،مسجد کوفه...ترکیب اضافی

هنوز... قید

آرایه ها...تشبیه،تشخیص، کنایه

شاعرکلمات(مشبه) حضرت علی رابه مروارید(مشبه به)تشبیه کرده است.

سخنی را آویزه ی گوش ساختن.. کنایه ازبه خاطر سپردن واز آن سخن پند گرفتن است.

شاعر درمصراع دوم،مدهوش بودن را که کار انسان است،به مسجد نسبت داده است

میم مثل...:

تجزیه و تحلیل بیت پنجم ِشیر خدا

فجر تا سینه ی آفاق شکافت

چشم بیدار علی خفته نیافت

تعداد جمله ها...دو جمله (دو فعل موجود"شکافت ونیافت")

شکافت و نیافت...قافیه

فجر...نهاد جمله ی اول

او(فجر)....نهاد محذوف جمله ی دوم

سینه ی آفاق. و چشم بیدارعلی...مفعول

سینه ی آفاق و چشم علی...ترکیب اضافی

چشم بیدار...ترکیب وصفی

آرایه ها...تشخیص درمصراع اول و دوم (شاعر فجر را مانند انسانی می داند که حضرت علی رادر خواب ببیند.)

تضاد...بیدار و خفته

کنایه...کل بیت کنایه ازاین است که حضرت علی (ع)شب زنده دار بوده است.

میم مثل...:

تجزیه وتحلیل بیت ششم ِشیر خدا

ناشناسی که به تاریکی شب

می برد شام یتیمان عرب

تعداد جمله ها...یک جمله(یک فعل موجودِمی برد)البته دوجمله هم می توان محسوب کرد.(علی ناشناسی است،که فعل"است"حذف شده است.)

شب وعرب....قافیه

ناشناسی....نهاد جمله

تاریکی شب،شام یتیمان... ترکیب اضافی

یتیمان عرب...ترکیب وصفی

شام یتیمان عرب...مفعول

آرایه ها...تناسب(بین تاریکی/شب/عرب).

تلمیح(اشاره به یتیم نوازی حضرت علی(ع) دارد)

میم مثل...:

تجزیه وتحلیل بیت هفتمِ شیرخدا

عشق بازی که هم آغوش خطر خفت در خوابگه پیغمبر

تعداد جمله ها...دوجمله (اگر این بیت رودرحالت کلی ودرارتباط بابیت های قبل وبعدش درنظر بگیریم،دوجمله خواهد داشت.یعنی علی آن عشق بازی است که هم آغوش خطر/خفت در خوابگه پیغمبر.امااگر این بیت را جداگانه مورد بررسی قرار دهیم،یک جمله خواهد داشت؛زیرا تنها یک فعل دارد.

خطر وپیغمبر....قافیه

عشق بازی....نهاد

هم آغوش....قید

خوابگه....متمم

هم آغوش خطر،خوابگه پیغمبر...ترکیب اضافی

آرایه ها...تشخیص(در.مصراع اول،هم آغوش باخطر بودن،یعنی شاعر به خطر جان بخشیده وآن را مانند انسانی هم آغوش حضرت علی(ع)ساخته است.

.تلمیح(درمصراع دوم شاعر به هجرت حصرت محمد(ص)از مکه به مدینه وخوابیدن حضرت علی(ع)دربستر پیامبر،اشاره دارد.

میم مثل...:

تجزیه وتحلیل بیت هشتمِ شیر خدا

آن دم صبح قیامت تأثیر

حلقه ی در شد از او دامنگیر

تعداد جمله ها...یک جمله(یک فعل موجودِ شد)

قیامت تأثیر ودامنگیر....قافیه

حلقه‌ی در....نهاد

آن دم صبح قیامت تأثیر...قید

او...متمم

دامنگیر...مسند

حلقه ی در....ترکیب اضافی

صبح قیامت تأثیر...ترکیب وصفی

آرایه ها..تشبیه(آن دم صبح(سحر گاه نوزدهم ماه مبارک رمضان) از نظر تأثیر گذاری به قیامت تشبیه شده است.

کنایه...دامن گیر شدن کنایه از خواهش کردن والتماس کردن است.

تشخیص..زیرا شاعربه حلقه ی در جان بخشیده؛آن چنان که دامن حضرت علی(ع)را می گیردتا مانع رفتن ایشان شود.

تلمیح... به وقایع سحرگاه نوزدهم ماه مبارک رمضان وآویختن حلقه ی در،درلباس حضرت علی(ع) اشاره دارد.

میم مثل...:

تجزیه وتحلیل بیت نهمِ شیر خدا

دست در دامن مولا زد،در

که علی،بگذرو از ما مگذر

تعداد جمله ها...چهار جمله که نوع جمله ها از نظر پیام ومحتوا به ترتیب:خبری،عاطفی،امری،امری می باشد(سه فعل موجود ِزد،بگذرومگذرویک منادا..علی)

در و مگذر...قافیه

در...نهاد جمله ی اول

علی...منادا ی جمله ی دوم

تو....نهاد محذوف جمله ی سوم برای فعل بگذر.

تو...نهاد محذوف جمله ی چهارم برای فعل مگذر.

دست...مفعول

دامن /ما...متمم

که. و....حروف ربط

مگذر/بگذر...فعل

آرایه ها...تشخیص(دست زدن در به دامن مولا)

کنایه...دست در دامن زدن،کنایه از التماس وخواهش کردن است.

تضاد...بین بگذر ومگذر.

تلمیح...اشاره به جلو گیری حلقه ی در،از رفتن مولا دارد.

میم مثل...:

تجزیه وتحلیل بیت دهمِ شیر خدا

شبروان مست ولای تو علی

جان عالم به فدای تو علی

تعداد جمله ها...چهار جمله که نوع جمله ها از نظر پیام ومحتوا به ترتیب جمله ی..اول خبری،

جمله ی دوم..عاطفی

جمله ی سوم...خبری

وجمله ی چهارم...عاطفی می باشد.(یک فعل محذوفِ هستند درمصراع اول ویک فعل محذوف ِ هستند در مصراع دوم...ودوتا منادای علی. درهردو مصراع)

ولای /فدای... قافیه

توعلی/توعلی..ردیف

شبروان... نهاد جمله ی اول

علی..درهردو.مصراع منادا

جان عالم....نهاد جمله ی چهارم

جان عالم،مست ولا،ولای تو،فدای تو...ترکیب اضافی

فدا...متمم

آرایه...شبروان کنایه از خداشناسانِ شب زنده دار است.