بررسی مشکلات یادگیری و تاثیر آن بر کیفیت آموزش فراگیران

در بررسی مشکلات یادگیری با چهار نوع کودک روبرو می شویم:

1- کودکان عقب مانده ذهنی که خود چهار گروه هستند:

الف- کانا «تربیت ناپذیر»

ب- کالیو «تربیت پذیر»

پ- کودن «آموزش پذیر»

ج- مرزی «آموزش پذیر»

2- کودکان دارای مشکلات جسمی

3- کودکان مبتلا به ضایعه ی مغزی

4- کودکان دارای اختلال در یادگیری که خود دو نوع هستند:

الف- خاص، تنها در یک درس

ب- عام، در دروس مختلف

زمانی که اطمینان حاصل کردیم که شکل کودک مورد نظر در یادگیری به هیچ یک از موارد عقب افتادگی ذهنی مشکلات جسمیف ضایعه مغزی، مربوط نمی شود مشکل او را در قسمت اختلال یا ناهماهنگی قوای یادگیری مورد بررسی قرار می دادن و آن را رفع می کنیم.

نارسایی های یادگیری یک اصطلاح کلی است که شامل یک گروه ناهمگون از دشواری های یادگیری است که به صورت های گوناگون مانند مشکلات اساسی در گوش دادن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، استدلال کردن یا توانایی درک ریاضیات متجلی می شود.

پنج عامل محیطی موثر در این زمینه عبارتند از:

1- تجربه ناکامی در دوران اولیه زندگی کودک

الف- جدایی طولانی کودک از والدین بویژه مادر

ب- بیماری، ضعف، و ناتوانی شدید و طولانی آن

ج- کودکی که مورد بی توجهی واقع می شود

2- مشکلات رفتاری:

الف- گریه زیاد و بیش از معمول

ب- الگوی نامناسب خوابیدن

ج- ضعف الگوهای مناسب تغذیه

د- ناآزامی بیش از حد

ه - بیماری و بی علاقگی

3- اختلافات فرهنگی- زبانی:

الف- صحبت کردن خانواده کودک به زبان رایج در جامعه و مدرسه

ب- صحبت کردن خود کودک به زبان رایج در جامعه خویش

4- سوء تغذیه: سوء تغذیه و گرسنگی شدید و کمبود کالری و پروتئین، آشکارا می تواند موجب ضعف روز افزوده نوزاد شود. چنین کودکانی در برابر عفونت شدیداً آسیب پذیرند.

5- ضعف آموزشی یا فقدان موقعیت های مناسب آموزشی:

در گیرو دار جستجو یافتن پاسخ درست به سوالات زیر جنبه های مختلفی از ضعف های آموزشی آشکار می گردد:

- آیا کودک به هر دلیل خاصی تعداد زیادی از روزهای مدرسه را غایب بوده است؟

- آیا سوابق مدرسه کودک نشان می دهد که بدون مداخله آموزشی سابقه شکست وجود داشته است؟

- آیا کودک توسط معلمین سابق خود مورد سوء رفتار و تنبیه بدنی قرار گرفته است؟

1- این کودکان دارای بهره هوشی تقریبا متوسط یا بالاتر هستند.

2- این کودکان از نظر حواس مختلف (بینایی، شنوایی و...) سالم هستند.

3- این کودکان از امکانات محیطی و آموزشی نسبتا مناسبی برخوردار هستند.

4- پیشرفت آموزشی این کودکان به طور قابل ملاحظه ای کمتر از بهره هوشی سن و امکانات آموزشی است که از آن برخوردارند.

علل شکست کودکان در امر یادگیری:

الف- فقدان انگیزه کافی

ب- فقدان توجه و دقت لازم

ج- دقت بیش از اندازه به جزئی از کل

د- فقدان هماهنگی لازم در حرکات

با توجه به نکات یاد شده کودکان برخوردار از هوش عادی ممکن است در یک یا چند زمینه یادگیری مانند: خواندن، نوشتن، هجی کردن، حساب کردن، توجه کردن... دچار مشکلات شدید باشند. لذا با استفاده از روش های خاص آموزش عملی، می توان به یادگیری آنان کمک کرد.

1- کودکان با دشواری حرکتی (آپراکسیال):

مشکلات حرکتی کودک ممکن است در توانایی های حرکتی مربوط به عضلات بزرگ مانند: پریدن، دویدن، لی لی کردن و پرتاب کردن... باشد یا ممکن است در توانایی های حرکتی مربوط به عضلات ظریف مانند: بستن بند کفش، رنگ کردن، نقاشی کردن، تا کردن و... باشد.

2- کودکان با دشواری هایی در تشخیص و درک بینایی (آگنوزی بینایی)

مشکلات عمده این کودکان با دشواری در تشخیص و درک بینایی عبارتند از:

الف- تشخیص یا شناخت شکل ها و طرح های هندسی گوناگون به ویژه زوایا

ب- جور کردن اشیا بر اساس شکل و اندازه آن ها

ج- تشخیص و درک تصویر اصلی از زمینه آن یا تشخیص جز از کل

د- تشخیص حروف و کلمات از یکدیگر

3- کودکان با دشواری هایی در تشخیص و درک شنوایی (آگنوزی شنوایی)

این کودکان با اینکه از قدرت شنوایی کافی برخوردارند اما در تشخیص تشابهات و تفاوتهای کلمات مختلف مشکل دارند.

مانند کلمات اسب- است                                                        راه- ماه

برای ترمیم این مشکل چشم کودک را می بندند و از او می خواهند که صداهای مختلفی را که می شنود پس از شناسایی کردن نام ببرد و آن ها را تقلید کند.

4- کودکان با دشواری هایی در تکلم یا گفتار (دیسفازی)

برای رشد طبیعی تکلم در کودک، سه مرحله زیر باید صورت پذیرد:

الف- گوش توانایی دریافت صداهای مختلف را داشته باشد.

ب- صداهای دریافت شده توسط گوش به وسیله مغز تعبیر و تفسیر شود.

ج- پس از آنکه گوش صداها را دریافت کرد و مغز آن را درک نمود دستگاه تکلمی یعنی حنجره، تارهای صوتی، لب، زبان، سقف دهان و... قادر به عکس العمل یا پاسخ باشند. علاوه بر این کودک باید از محیطی طبیعی از نظر محرک های مختلف و نیز از عاطفه و محبت برخوردار باشد.

دشواری های تکلم در کودک:

الف- دیسفازی درکی: اگر اختلال در درک نشانه های شنیداری باشد کودک صدا را می شنود اما معنی و مفهوم سخنان شنیده شده را نمی فهمد.

ب- دیسفازی بیانی یا حرکتی: اگر اختلال در قدرت بیان یا تولید نشانه های کلامی باشد کودک آنچه را که دیگران گویند می شنود و معنا و مفهوم آن را درک می کند اما از بیان افکار و عقاید خویش ناتوان است.

5- کودکان با دشواریهایی در خواندن و هجی کردن:

مشکلات خواندن از اساسی ترین مشکلاتی است که کودکان با نارسایی های ویژه یادگیری با آن مواجه اند زیرا کودکی که نمی تواند بخواند شانس بسیار کمی جهت موفقیت در مدرسه دارد این کودکان اغلب به وسیله معلمان و مسئولان آموزش و پرورش در شمار کودکان عقب مانده ذهنی رده بندی می شوند و یا به عنوان کودکان تنبلی که کوشش برای یادگیری نمی کنند به شمار می آیند گاهی دشواری های خواندن این کودکان با مشکل هجی کردن نیز همراه است کودکان نارسا خوان اکثراً مشکلاتی در جهت یابی فضایی تشخیص راست و چپ، بالا و پایین، توالی حروف و کلمات هماهنگی بین چشم و دست دارند. نسبت پسران نارساخوان 3 برابر بیشتر از دختران نارساخوان است. مشکلات اختصاصی خواندن این کودکان به شرح زیر است:

الف- اشتباه در تشخیص کلمات مشابه مانند چای و جای

ب- حدس زدن کلمات با در نظر گرفتن حروف ابتدا و انتهای کلمات

ج- آینه خوانی یا وارونه خوانی کلمات مانند روز به جای زور

د- مشکلات شدید در هجی کردن کلمات

ه - بی میلی و انزجار از یادگیری خواندن

و- دشواری هایی در زمینه تشخیص جز از کل

6- کودکان با دشواری های اساس در نوشتن (دیس گرافی)

به طور کلی نوشتن یک عمل پیچیده است که شامل رشد ذهنی، مهارت های حرکتی و بینایی است کودکان با نارسایی ویژه یادگیری علی رغم دارا بودن هوش طبیعی، بسیار بد می نویسند. محققان عقیده دارند که بد نویسی این کودکان معمولا به دلیل عدم هماهنگی حرکتی در آنان است.

7- کودکان با دشواری های اساسی در ریاضیات (دیس کالکولی)

این گروه از کودکان معمولا در زمینه درک روابط فضایی دچار مشکل شدید هستند در بررسی دشواری های ریاضی این گروه از کودکان باید به مشکلات درک بینایی و تفکر آن ها نیز توجه شود.

بهترین زمان جهت رسیدگی به اختلالات یادگیری بین 5 تا 6 سالگی است. اگر جامعه و والدین به این مهم اهمیت داده و این امر جز برنامه آموزش رسمی ما قرار گیرد. با صرف بودجه و وقت کم در همان سنین آمادگی اکثر مشکلات تحصیلی در کودک قابل کنترل و حتی قابل رفع خواهد بود.