تاثیر مطالعه غیر درسی بر دانش آموزان
چکیده:
میزان مطالعه و گرایش به کتاب از مهم ترین شاخص های رشد و توسعه محسوب می شود. این پژوهش با استفاده از تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی به بررسی میزان،نوع و عوامل مؤثر بر مطالعه غیر درسی دانش آموزان دوره متوسطه پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که دانش آموزان پسر به طور معناداری، مطالعه غیردرسی کمتری نسبت به دختران دارند؛ ارتباط معناداری بین میزان اوقات شبانه روز جهت مطالعه غیر درسی با پایه تحصیلی وجود ندارد، اما با جنسیت ارتباط مععناداری وجود دارد.
از نظر موضوع مورد مطالعه،دانش آموزان دختر و پسر،بیشترین انتخاب نسبت به کتب ادبی داشته اند و در سایر زمینه ها تفاوت معناداری مشاهده می شود.
در مورد رفتارهای توجه آمیز والدین والدین و معلمان نتایج نشان می دهد که رفتارهای توجه آمیز والدین و معلمان به کتاب و مطالعه غیر درسی با پایه تحصیلی و جنسیت ارتباط معناداری ندارد.در پایان مقاله، پیشنهاد هایی برای توسعه و ترویج مطالعه غیر درسی دانش آموزان دوره متوسطه ارائه شده است.
مقدمه:
میزان مطالعه و گرایش به خواندن از مهم ترین شاخص های رشد و توسعه است. مطالعه یکی از عوامل موثر برای شکوفایی استعدادهای بالقوه ی انسانی برای رسیدن به کمال است در پرتو مطالعه، انسان می تواند با عقاید و افکار گذشتگان آشنا شود و راه خیر و صلاح را از راه فساد تشخیص دهد. مطالعه عامل موثری برای جلوگیری از تک بعدی فکر کردن است و زمینه پرورش استعدادهای بشر را درابعاد مختلف فراهم می کند.
اهمیت کتاب و فرهنگ کتابخوانی و جایگاه والای کتاب بر کسی پوشیده نیست. کتاب از دیر باز یکی از مهم ترین ابزار آگاهی و بصیرت به شمار آمده است. یکی از معیار های سنجش رشد فرهنگی و فکری هر ملت و کشوری در تعداد کتابخانه ها، کتاب فروشی ها، کتاب های چاپ شده و کتاب خوان های آن جامعه است.کتابخوانی و بالا بودن میزان مطالعه در جهان یکی از شاخص های توسعه یافتگی و رشد شناخته شده است.
مقایسه آمار و هم بیانات رسمی مسئولان فرهنگی کشور از میزان مطالعه، نشان می دهد که جایگاه مطالعه در کشو ما نسبت به سایر ممالک توسعه یافته وضعیت مطلوبی ندارد و باید اقداماتی برای ایجاد راه های مناسب ترویج مطالعه و فرهنگ کتابخوانی در کشور فراهم آورد. با در نظر گرفتن سابقه درخشان تاریخی و دینی کشورمان، میزان رویکرد افراد به کتاب در مقایسه با سایر جوامع در سطح پایینی قرار دارد.
با نگاهی اجمالی به پیشرفت کشور های توسعه یافته در می یابیم که تحولات عظیم فرهنگی، اقتصادی و صنعتی آنان مرهون توجه خانواده و نظام آموزشی به مطالعه و پژوهش، توسعه و تجهیز کتابخانه ها، ایجاد فرهنگ مطالعه و... می باشد. اما در کشور ما هنوز به مطالعه به عنوان یک نیاز مطرح دائمی نگاه نمی شود.
از آن جایی که دوره متوسطه نیز یکی از دوره های حساس و اثر بخش در امر توسعه اقتصادی، اجتماعی و... کشورها می باشد، توجه به مسائل این دوره مخصوصاََ میزان مطالعه و عوامل موثر بر آن برای گام نهادن به سوی توسعه و پیشرفت ضروری به نظر می رسد.
عادت به مطالعه مستمر و مفید بخصوص برای جوانان یک نیاز اساسی در آموزش و پرورش کشور است.و لازم است اولیاء دانش آموزان و مسئولان دبیرستان ها و دست اندرکاران نظام تعلیم و تربیت با هدف به هنگام کردن اطلاعات خود و آشنایی با یافته های پژوهشی محققان و متخصصان در این امر مهم اقدام نمایند. یافتن راهی مناسب برای آموزش اولیاء با شیوه های تخصصی و ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه کتب غیر درسی امری ضروری به نظر می رسد.
لذا تحقیق حاضر سعی در شناسایی میزان و نوع گرایش های مطالعه دانش آموزان دوره متوسطه و عوامل موثر بر آنها را از دیدگاه دانش آموزان دارد. امید است نتایج تحقیق مورد استفاده مسئولان و برنامه ریزان در راه ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی قرار گیرد.
اهمیت و ضرورت پژوهش:
با توجه به تأ کید آیات قرآن مجید و سیره پیشوایان دینی، ترویج فرهنگ مطالعه از ارزش های دینی و ملی محسوب می شود. هم وجود برخی مسائل از قبیل تهاجم فرهنگی و تاثیر آموزش متوسطه در پیشرفت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور،ضرورت تحقیق فعلی را آشکار می کند.همان طور که قبلا ذکر شد،
شنا سایی میزان و نوع مطالعه غیر درسی و عوامل مؤثر برآن به منزله گام اصلی توسعه اقتصادی، به برنامه ریزان فرهنگی در سطح ملی کمک می کند تا با شنا سایی علایق،گرایش ها و نیازهای مطالعاتی دانش آموزان در جهت ترویج فرهنگ مطالعه گام بر دارد.
نگاهی اجمالی به پیشینه پژوهش:
گاتری و سفرت (1983) ضمن بررسی میزان مطالعه گروهی از شهروندان زلاندنو، مشاهده کردند که میانگین مدت مطالعه روزنامه 29 دقیقه، کتاب 24 دقیقه،و مجلات 8 دقیقه در روز می باشد.یافته های تحقیقی شارون(74-1973) در امریکا نشان می دهد، مردم روزانه به طور متوسط 105 دقیقه مطالعه می کنند. هم کودکان در انگلستان به طور متوسط هر ماه 3 کتاب می خوانند. در ایرلند نیز میزان مطالعه نوجوانان دبیرستانی 90 دقیقه در روز گزارش شده است. نتایج این تحقیقات به دلیل تنوع نمونه های مورد تحقیق به سادگی قابل مقایسه نیست. اما با مقایسه کلی از مجموع یافته ها، می توان به این واقعیت پی برد که میزان کتابخوانی و مطالعه آزاد در جامعه توسعه یافته در حد مطلوبی است.
آقای عباسی در تحقیقی تحت عنوان " بررسی عوامل مؤثر و بازدارنده مطالعات غیر درسی دانش آموزان سال های اول تاچهارم دبیرستان های شهرتهران در سال 1372"، مشخص کرد که 46 تا 38 درصد از دانش آموزان رشته ریاضی، فیزیک و 33 تا 25 درصد از دانش آموزان رشته علوم تجربی و 23 تا 17 درصد از دانش آموزان رشته علوم انسانی مطالعه غیر درسی دارند. در این تحقیق آمده که میان مدت زمان مطالعه غیر درسی دانش آموزان سه رشته تحصیلی در طول یک هفته، میانگین مدت زمان مطالعه پسران و دختران و میانگین مدت زمان مطالعه غیر درسی درفصل تابستان و سایر فصول سال تفاوت معنا داری وجود دارد.(فاضل، 1383، 48)
در تحقیقی که در سال 1379 توسط ابراهیم زال زاده باعنوان " مطالعه غیر د رسی و میزان استفاده دانش آموزان دبیرستان ها از کتابخانه های عمومی شیراز " انجام شد مشخص گردید که بیش از 75 درصد از دانش آموزان دبیرستان ها از کتابخا نه های عمومی استفاده نمی کنند و کمبود وقت، مهم ترین دلیل عدم استفاده از کتابخانه اعلام شده است.(زال زاده،1379)
جمیاری در تحقیق خود به نام " بررسی ارتباط مطالعه منابع غیردرسی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم رشته های نظری نظام جدید آموزش متوسطه شهر تهران در سال 1375،" اظهار می دارد که مطالعه منابع غیر درسی در مقایسه با عزت نفس،ارتباط کمتری با پیشرفت تحصیلی دارد. مقایسه 2 گروه کتاب خوان نیز نشان داد که از نظر پیشرفت تحصیلی بین این 2 گروه اختلاف معنا داری وجود ندارد. در این رابطه نقش پایگاه اجتماعی برای پیش بینی پیشر فت تحصیلی در دختران بیشتر از پسران است. یا فته های این پژوهش بر خلاف پژوهش های قبلی نشان داد که مطالعه منابع غیر درسی سهم ناچیزی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که برای ایجاد روحیه مطالعه و تحقیق در دانش آموزان باید تغییراتی بنیادی در شیوه های تدریس معلمان، تألیف کتب درسی، نظام ارزشیابی تحصیلی و نگرش به کتابخانه های آموزشگاهی بوجود آید.(جمیاری،1379)
اهداف پژوهش:
در پژوهش حاضر سه هدف کلی مورد توجه می باشد:
الف) بررسی و مقایسه میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان دختر و پسر در دوره متوسطه.
ب) بررسی و مقایسه نوع گرایش موضوعی مطالعه غیر درسی دانش آموزان دختر و پسر در دوره متوسطه.
ج) بررسی عوامل موثر در مطالعه غیر درسی دانش آموزان متوسطه از نظر دانش آموزان در شهرستان آران و بیدگل.
سوالات پژوهش:
سوالات پژوهش به دو دسته "نوع و میزان مطالعه غیر درسی" و "عوامل مؤثر بر مطالعه غیر درسی "تقسیم بندی شده است. این موارد عبارتند از:
الف) سوالات مربوط به نوع و میزان مطالعه غیر درسی:
1- آیا تفاوت معناداری میان میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان پسر و دانش آموزان دختر وجود دارد؟
2- آیا تفاوت معناداری میان میزان مطالعه غیر درسی و پایه تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه وجود دارد؟
3- گرایش موضوعی مطالعه غیر درسی دانش آموزان دوره متوسطه چیست؟
4- آیا موضوع مطالعه غیر درسی دانش آموزان پسر با موضوع مطالعه دانش آموزان دختر متفاوت است؟
ب) سوالات مربوط به عوامل موثر در مطالعات غیر درسی:
5- آیا رفتار توجه آمیزوالدین نسبت به کتاب و مطالعه در میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان موثر است؟
6- آیا رفتار توجه آمیزمعلمان نسبت به کتاب و مطالعه در میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان موثر است؟
7- آیا حجم زیاد دروس و تکالیف کلاسی در میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان موثر است؟
8- آیا تجهیز و نحوه اداره کتابخانه مدارس در میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان موثر
است؟
9- آیا تبلیغات در زمینه کتابخوانی (بازدید از نمایشگاه کتاب، برگزاری مسابقات کتابخوانی و معرفی کتاب و...) در میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان موثر است؟
10- چه عواملی جهت پر کردن اوقات فراغت می تواند جایگزین کتب غیر درسی دانش آموزان شود؟
11- آیا بین عوامل مؤثر بر مطالعه غیر درسی و متغیر جنسیت رابطه معناداری وجود دارد؟
12- عوامل باز دارنده دانش آموزان در استفاده از کتابخانه های مدارس چیست؟
متغیر های پژوهش:
متغیرهای پژوهش عبارتند از: جنسیت، پایه های تحصیلی(اول،دوم،سوم،پیش دانشگاهی)، میزان مطالعه غیر درسی و گرایش موضوعی آن.
روش تحقیق:
روشی که در این پژوهش از آن بهره گرفته شده است روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی می باشد.
جامعه آماری، نمونه آماری و روش نمونه گیری:
جامعه آماری این پژوهش، همه دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان آران و بیدگل در سال تحصیلی 85-1384 می باشد. از مجموع 4349 نفر دانش آموز، 1979 نفر پسر و 2370 نفر دختر هستند که به دلیل گسترده و پراکندگی مطالعه، پژوهش گران، از بین دانش آموزان، 350 نفر را به عنوان جامعه آماری از کل جامعه پسر و دختر با استفاده از روش تصادفی خوشه ای از دفتر آمار آموزشگاه، با لحاظ جنسیت، دوره تحصیلی(اول، دوم، سوم، پیش دانشگاهی) و موقعیت محل تدریس(شهر و روستا) انتخاب نموده اند. (البته قابل ذکر است که فقط 322 پرسش نامه به پزوهش گران تحویل داده شد)(دلاور، 276)
ابزار جمع آوری اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل داده ها:
ابزار های اندازه گیری پژوهش حاضر شامل پرسشنامه ای می باشد که بعد از طراحی اولیه توسط پژوهشگران تحقیق و سپس در یک نظر سنجی از سوی کارشناس ناظر، بین دانش آموزان دختر و پسر توزیع گردید. این پرسشنامه د ارای 30 سوال می باشد که تعداد 29 سوال بسته و یک عدد سوال باز می باشد.
برای تجزیه و تحلیل اطلاعات درمرحله توصیف اطلاعات با استفاده از نرم افزار spss، از جدول های فراوانی و درصد، نمودارها و شاخص های آماری نظیر میانگین، میانگین رتبه ای، واریانس، انحراف استاندارد استفاده گردید هم در مرحله تحلیل داده ها، روش های آمار استنباطی نظیر: آزمون ناپارامتری، آزمون کروسکال والیس (kruskal-wallis test) و آزمون یومان ویتنی (mann-whitney u test) استفاده شده است.
تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش:
در این بخش نتایج بدست آمده از پاسخ به سوالات بررسی شده است. در بررسی سوال اول که میزان مطالعه غیر درسی پسران مقطع متوسطه را با میزان این مطالعه در بین دختران مقایسه کرده، شاخص مطالعه غیر درسی از جنبه میزان کمی ساعات مورد توجه قرار گرفت. چنان که جدول 1 نشان می دهد، نمره Z محاسبه شده در آزمونU من وینتی برابر 10/2- و مقدار sig برابر 035/0 است. بنابراین فرض صفر رد می شود و تفاوت معناداری بین دختران و پسران در سطح معناداری 05/0 وجود دارد. و با توجه به میانگین رتبه ای دختران و پسران در میزان مطالعه، مقدار مطالعه دختران بیشتر است. (نمودار 1)
سوال دوم تفاوت معنادار میان میزان مطالعه غیر درسی و پایه تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه را جست و جو می کند. تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که مقدار H محاسبه شده در آزمون کروسکال والیس برابر 098/0 و مقدار sig برابر 99/0 می باشد. بنابراین فرض صفرتایید شده و تفاوت معناداری در سطح 05/0 بین پایه های تحصیلی متفاوت وجود ندارد.
سوال سوم درباره گرایش موضوعی مطالعه دانش آموزان دوره متوسطه است. نوع و گرایش مطالعه غیر درسی دانش آموزان در شش موضوع ارزیابی شد:1- مطالب علمی - آموزشی،2- دینی- اخلاقی،3- ادبی (شعر و داستان)، 4-فرهنگی - هنری، 5-سیاسی - اجتماعی - تاریخی،6- روانشناسی. (جدول 1)
نتایج نشان داد که کتب ادبی بیشترین انتخاب را در بین دانش آموزان دختر دارد و پس از آن به ترتیب مطالب دینی - اخلاقی، علمی - آموزشی، روانشناسی، فرهنگی- هنری و در نهایت سیاسی - اجتماعی - تاریخی.انتخاب های دانش آموزان پسر به ترتیب عبارتند از: مطالب ادبی، دینی - اخلاقی، فرهنگی - هنری، علمی - آموزشی، سیاسی - اجتماعی - تاریخی و روانشناسی.
سوال چهارم به تفاوت موضوع مطالعه غیر درسی دانش آموزان پسر با دختر می پردازد. بر اساس یافته های بدست آمده بین نظرات دانش آموزان دختر و پسر در موضوع های سیاسی – اجتماعی – تاریخی شباهت اما در سایر زمینه ها تفاوت معناداری وجود دارد. در مورد موضوع سیاسی – اجتماعی – تاریخی، نمره Z محاسبه شده درآزمون U من وینتی 633- و sig آن برابر 527/0 می باشد. بنابراین تفاوت معناداری بین دختران و پسران وجود ندارد. بین موضوعات مورد مطالعه و پایه تحصیلی نیز ارتباط معناداری وجود ندارد.
سوال پنجم تاثیر رفتار توجه آمیز والدین نسبت به کتاب و مطالعه در میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان را مورد توجه قرار می دهد. رفتارهای توجه آمیز والدین به رفتارهایی چون میزان مطالعه والدین، تخصیص مقداری از درآمد برای تهیه کتاب، اهداء کتب به عنوان هدیه، ایجاد محیط مناسب و آرام توسط والدین گفته می شود. نمره Z محاسبه شده در آزمون U من ویتنی برابر 95/0- و مقدار sig برابر 342/0 می باشد. بنابراین فرض صفر تایید و تفاوت معناداری بین پسران و دختران وجود ندارد. مقدار H محاسبه شده در آزمون کروسکال والیس برابر 358/0 و مقدار sig برابر 946/0 می باشد، بنابراین تفاوت معناداری بین پایه های تحصیلی وجود ندارد.
سوال ششم درباره تاثیر رفتار توجه آمیز معلمان نسبت به کتاب و مطالعه در میزان مطالعات غیر درسی دانش آموزان است. رفتار توجه آمیز معلمان که در تحقیق مورد توجه قرار گرفته عبارت است از تشویق معلم به مطالعه غیر درسی و ارجاع دانش آموزان به کتب غیر درسی جهت فهم مطالب درسی. نمره Z محاسبه شده در آزمون U من ویتنی برابر 03/1- و sig برابر 301/0 می باشد بنابراین تفاوت معناداری بین دختران و
پسر ان وجود ندارد. مقدار H محاسبه شده در آزمون کروسکال والیس برابر 108/7 و sig آن برابر 69/0
می باشد. بنابراین تفاوت معنادار در سطح 05/0 بین پایه های تحصیلی وجود ندارد. (نمودار3)
سوال هفتم به تاثیر حجم زیاد دروس و تکالیف درسی در میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان می پردازد.
نتایج نشان داد که نمره Z محاسبه شده در آزمون U من ویتنی برابر 72/3- و sig آن برابر صفر می باشد. بنابراین تفاوت معناداری بین دختران و پسران وجود دارد. میانگین رتبه ای دختران 71/178 و پسران 27/141 می باشد. بنابراین دختران،تاثیر حجم زیاد کتاب های درسی را بر میزان مطالعه غیر درسی مؤثر تر می دانند.
مقدار H محاسبه شده در آزمون کروسکال والیس برابر 304/4 و sig آن برابر 23/0 می باشد. بنابراین تفاوت معناداری بین پایه های تحصیلی وجود ندارد. (نمودار 4)
سوال هشتم درباره تجهیزات و نحوه اداره کتابخانه های مدارس است و اینکه چقدر در میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان تاثیر دارد. مواردی که در این زمینه مورد توجه قرار گرفت عبارت است از: شرایط و نحوه عضویت و ساعات کار کتابخانه، نحوه برخورد مسئول کتابخانه به هنگام پاسخ گوئی به سوالات، شرایط فیزیکی کتابخانه از جمله سکوت سالن مطالعه، دما، نور و فضای کتابخانه، مناسب و متنوع بودن موضوعات کتب غیر درسی در کتابخانه و در نهایت وجود برگه دان یا فهرست کتاب در کتابخانه.
یافته ها نشان داد که در مورد شرایط و نحوه عضویت و ساعت کار کتابخانه (/213 , /832)، نحوه برخورد مسئول کتابخانه (/28, /199)، و وجود برگه دان) (/131 , /896 فرض صفر تایید شده، بنابراین تفاوت معناداری بین دختران و پسران وجود ندارد.
میزان Z محاسبه شده در آزمون U من ویتنی در مورد مناسب و متنوع بودن موضوعات کتب غیر درسی برابر 98/2- و sig آن برابر 003/0 می باشد. بنابراین تفاوت معناداری بین دختران و پسران وجود دارد. میانگین رتبه ای دختران 30/175 و پسران 28/145 می باشد. در مورد شرایط فیزیکی کتابخانه مقدار Z محاسبه شده در آزمون U من ویتنی برابر 133/2- و sig آن برابر 33/0 می باشد. در نتیجه تفاوت معناداری بین دختران و پسران در سطح معناداری 05/0 وجود ندارد.
در مورد تاثیر شرایط فیزیکی کتابخانه و پایه های تحصیلی یافته ها نشان داد که میزان H محاسبه شده در آزمون کروسکال والیس برابر 511/14 و sig آن برابر 002/0 می باشد. بنابراین تفاوت معناداری بین پایه تحصیلی سوم و شرایط فیزیکی کتابخانه وجود دارد. میانگین رتبه ای پایه اول 71/153،پایه دوم75/146،پایه سوم07/190، پیش دانشگاهی 01/143 می باشد.
سوال نهم به تاثیر تبلیغات کتابخوانی در میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان اختصاص دارد. تبلیغات کتابخوانی که در این تحقیق مورد توجه قرار گرفته عبارت است از: 1-بازدید نمایشگاههای کتاب،2- مسابقات کتابخوانی، 3-بزرگداشت هفته کتاب و کتابخوانی، 4-معرفی کتاب و....نمره Z محاسبه شده در آزمون U من ویتنی برابر 076/3- و sig برابر 002/0 می باشد. بنابراین فرض صفر رد می شود بنابراین تفاوت معنادار بین پا سخ های دختر و پسر وجود دارد. میانگین رتبه ای دختران 77/175 و پسران 72/144 می باشد.
مقدار H محاسبه شده برابر 285/7 و sig آن برابر 22/0 می باشد. بنابراین تفاوت معناداری در سطح 05/0 بین پایه های تحصیلی وجود ندارد.
در مورد تاثیر عضویت در انجمن ها و تشکل های علمی و ادبی و بسیج دانش آموزی مدرسه و شهرستان در میزان مطالعه غیر درسی، نمره z محاسبه شده 503/0- و sig آن 615/0 می باشد. بنابراین تفاوت معناداری بین دختران و پسران وجود ندارد. مقدار H محاسبه شده در آزمون کروسکال والیس برابر 661/9 و sig آن برابر 63/0 می باشد بنابراین تفاوت معناداری در سطح 05/0 بین پایه های تحصیلی وجود ندارد.
سوال دهم در مورد تاثیر عواملی که جایگزین مطالعه غیر درسی دانش آموزان می گردد است. دختران به ترتیب به موارد زیر به عنوان عامل جایگزین مطالعه اشاره کردند: رسانه جمعی، ورزش، اینترنت، بازی های کامپیوتری و پسران به ترتیب موارد زیر اشاره کردند: رسانه جمعی، ورزش، بازی های کامپیوتر، و اینترنت. (جدول 2)
رسانه جمعی به عنوان مهم ترین عامل جایگزین مطالعه غیر درسی اشاره شد به طوری که 4/26درصدپاسخ بسیار زیاد، 31 درصد پاسخ زیاد، 3/22 درصد پاسخ متوسط، 2/15 درصد پاسخ کم و 0/5 درصد پاسخ بسیارکم داده اند. بنابراین رسانه جمعی جایگزین مطالعه غیر درسی بیشتر دانش آموزان در پایه های تحصیلی متفاوت است.
جدول شماره 2: توزیع فراوانی و درصد عوامل جایگزین مطالعه غیر درسی
|
بسیار زیاد |
زیاد |
متوسط |
کم |
بسیار کم |
گزینه |
||||||
|
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
جنسیت |
عوامل جایگزین مطالعه |
|
6/14 |
47 |
5/15 |
50 |
4/12 |
40 |
0/9 |
29 |
5/2 |
8 |
دختر |
رسانه جمعی |
|
8/11 |
38 |
5/15 |
50 |
9/9 |
32 |
2/6 |
20 |
5/2 |
8 |
پسر |
|
|
0/5 |
16 |
7/8 |
28 |
4/8 |
27 |
2/15 |
49 |
8/16 |
54 |
دختر |
اینترنت |
|
0/4 |
13 |
8/6 |
22 |
6/10 |
34 |
6/10 |
34 |
0/14 |
45 |
پسر |
|
|
0/6 |
21 |
3/5 |
17 |
2/10 |
33 |
0/13 |
42 |
9/18 |
61 |
دختر |
بازی کامپیوتری |
|
1/7 |
23 |
9/5 |
19 |
9/9 |
32 |
0/9 |
29 |
0/14 |
45 |
پسر |
|
|
5/6 |
21 |
6/9 |
31 |
0/14 |
45 |
7/17 |
57 |
2/6 |
20 |
دختر |
فعالیت ورزشی |
|
4/8 |
27 |
8/11 |
38 |
6/10 |
34 |
6/9 |
31 |
6/5 |
18 |
پسر |
سوال یازدهم به ارتباط بین عوامل موثر بر مطالعات غیر درسی و متغیر جنسیت می پردازد. دانش آموزان دختر و پسر هر دو، عوامل موثر بر مطالعات غیر درسی را به ترتیب اهمیت چنین انتخاب کردند: 1-حجم دروس،2- ترویج فرهنگ کتابخوانی (نمایشگاه های کتاب، مسابقات کتابخوانی، بزرگداشت هفته کتاب...)، 3-رفتار توجه آمیز والدین به مطالعه،4- رفتار توجه آمیز معلمان به مطالعه.
سوال دوازدهم در جست و جوی عوامل باز دارنده دانش آموزان در استفاده از کتابخانه های مدارس است.(جدول شماره3)
یافته ها نشان داد که نامناسب بودن شرایط فیزیکی کتابخانه از جمله نور، سکوت و... بزرگترین عامل بازدارنده دانش آموزان در استفاده از کتابخانه بوده بطوریکه دانش آموزان دختر 8/2 درصد پاسخ بسیار کم، 3/5 درصد پاسخ کم، 6/10 درصد پاسخ متوسط، 7/17 درصد پاسخ زیاد و 7/17 درصد پاسخ بسیار زیاد داده اند و دانش آموزان پسر 9/5 درصد پاسخ بسیار کم، 4/3 پاسخ کم، 9/9 پاسخ متوسط،3/14پاسخ زیاد و5/11 درصد پاسخ بسیار زیاد داده اند. دانش آموزان دختر عوامل باز دارنده در استفاده از کتابخانه مدرسه را به ترتیب زیر دارای اهمیت دانستند: نامناسب بودن شرایط فیزیکی، نامناسب بودن موضوعات کتب غیر درسی کتابخانه، عدم وجود برگه دان یا فهرست کتابخانه، نحوه نامناسب برخورد مسئول کتابخانه و نامناسب بودن شرایط عضویت و ساعات کار کتابخانه.
دانش آموزان پسر به ترتیب به موارد زیر اشاره داشتند: نامناسب بودن شرایط فیزیکی کتابخانه، نامناسب بودن نحوه برخورد مسئول کتابخانه، عدم وجود برگه دان، نامناسب بودن موضوعات کتب غیر درسی کتابخانه و نامناسب بودن شرایط عضویت و ساعات کار کتابخانه.
جدول شماره 3: توزیع فراوانی و درصد عوامل بازدارنده دانش آموزان در استفاده از کتابخانه
|
بسیار زیاد |
زیاد |
متوسط |
کم |
بسیار کم |
گزینه |
||||||
|
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
جنسیت |
مطالب خواندنی |
|
4/3 |
11 |
1/12 |
39 |
9/19 |
64 |
4/12 |
40 |
2/6 |
20 |
دختر |
شرایط و نحوه عضویت و ساعات کار کتابخانه |
|
1/3 |
10 |
7/12 |
41 |
8/11 |
38 |
9/10 |
35 |
0/7 |
24 |
پسر |
|
|
3/14 |
46 |
7/13 |
44 |
7/12 |
41 |
0/9 |
29 |
3/4 |
14 |
دختر |
نحوه برخورد مسئول کتابخانه |
|
5/7 |
24 |
1/16 |
52 |
9/9 |
32 |
6/5 |
18 |
8/6 |
22 |
پسر |
|
|
7/17 |
57 |
7/17 |
57 |
6/10 |
34 |
3/5 |
17 |
8/2 |
9 |
دختر |
شرایط فیزیکی کتابخانه |
|
5/11 |
37 |
3/14 |
46 |
9/9 |
32 |
4/3 |
14 |
9/5 |
19 |
پسر |
|
|
0/14 |
45 |
9/19 |
64 |
3/14 |
46 |
7/3 |
12 |
2/2 |
7 |
دختر |
مناسب و متنوع بودن موضوعات کتب |
|
9/9 |
32 |
2/11 |
36 |
4/13 |
43 |
5/6 |
21 |
0/5 |
16 |
پسر |
|
|
5/11 |
37 |
7/17 |
57 |
4/12 |
40 |
8/7 |
25 |
7/4 |
15 |
دختر |
وجود برگه دان |
|
6/10 |
34 |
7/12 |
41 |
1/12 |
36 |
8/6 |
22 |
7/3 |
12 |
پسر |
نتیجه گیری:
نتایج تحقیق نشان می دهد که دانش آموزان پسر ساعات مطالعه کمتری دارند. ارتباط معناداری بین میزان اوقات شبانه روز جهت مطالعه غیر درسی با پایه تحصیلی وجود ندارد، اما با جنسیت ارتباط معناداری وجود دارد.
از نظر موضوع مورد مطالعه، دانش آموزان بیشترین انتخاب را در کتاب های ادبی داشته اند. نتایج نشان داد بین نظرات دختر و پسر در موضوع های سیاسی - اجتماعی- تاریخی شباهت وجود دارد اما در سایر زمینه ها تفاوت معناداری مشاهده می شود به ویژه در موضوع روانشناسی.
در مورد رفتارهای توجه آمیز والدین و معلمان نتایج نشان می دهد که رفتارهای توجه آمیز والدین و معلمان به کتاب و مطالعه غیر درسی با پایه تحصیلی و جنسیت ارتباط معناداری وجود ندارد.
حجم زیاد دروس و تکالیف درسی نیز با پایه تحصیلی ارتباط معناداری وجود ندارد اما با جنسیت ارتباط معناداری وجود دارد.
نتایج حاصله ازعوامل بازدارنده دانش آموزان در استفاده از کتابخانه مدارس نشان می دهد که نامناسب بودن شرایط فیزیکی کتابخانه بزرگترین عامل بازدارنده در بین دانش آموزان است.
در مورد تاثیر عواملی که جایگزین مطالعه غیر درسی دانش آموزان می گردد، رسانه های جمعی جایگزین مهمی برای مطالعه غیر درسی در بین دانش آموزان است.
پشنهادها:
با توجه به تجزیه و تحلیل یافته ها و نتایج بدست آمده پیشنهاد های ذیل ارائه می شود:
1- برنامه ای مدون به منظور عضویت دانش آموزان در کتابخانه های آموزشگاهی و سایر کتابخانه ها از سوی مسئولان تنظیم شود.
2- استخدام کارشناس کتابدار در کتابخانه های مدارس جهت اداره مطلوب کتابخانه های آموزشگاهی.
3- مجموعه سازی کتابخانه ها از سوی مدارس و اداره های کل مورد توجه قرار گیرد و به اشتراک مجلات و روزنامه های مورد علاقه دانش آموزان و فراه آوری کتاب های مورد توجه آنها مبادرت شود.
4- تامین اعتبار بودجه ای خاص از طرف وزارت آموزش و پرورش کل برای غنی سازی کتابخانه های مدارس.
5- برگزاری دوره های آموزشی به نام"آشنایی با فنون مطالعه" و" آشنایی با کتابخانه " در دروس اصلی یا فوق برنامه دانش آموزان.
6- آگاهی دادن به خانواده ها از طریق مسئولین و دست اندر کاران تعلیم و تربیت، مطبوعات و رسانه های ارتباط جمعی به عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه به مطالعه غیر درسی دانش آموزان.
7- ترغیب و فرآهم آوری تسهیلات جهت بازدید دانش آموزان از کتابخانه های شهر و نمایشگاه های کتاب و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی.
- لینک منبع
تاریخ: دوشنبه , 06 دی 1400 (20:15)
- گزارش تخلف مطلب