دانستنی هایی درباره ویروس و باکتری (مربوط به کلاس پنجم)

ویروس چیست؟

ویروس ها آنقدر کوچکند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند. نمی توانند به خودی خود تکثیر شوند، از اینرو باید به یک سلول میزبان حمله کرده و بر آن غلبه کنند تا بتوانند ذرات ویروسی بیشتری بسازند.

ویروس ها از مواد ژنتیکی (DNA یا RNA) تشکیل شده اند که با پوسته ای پروتئینی احاطه می شوند. آنها قادر به نزدیک شدن به سلول ها و وارد شدن به آنها هستند. سلول های غشای مخاطی، مثل سلول هایی که در راه تنفسی که از آن هوا را استنشاق می کنیم وجود دارند، چون با پوسته ی پروتئینی پوشیده نشده اند، معمولاً درمقابل حملات ویروسی ضعیف هستند.

باکتری چیست؟

باکتری ها موجوداتی تک سلولی اند. این موجودات از آنجا که قدرت تقسیم شدن دارند، می توانند به خودی خود تکثیر شوند. شکل آنها متغیر است و پزشکان با استفاده از این خصوصیات آنها را به گروه های مختلف تقسیم می کنند. باکتری ها همه جا وجود دارند، داخل و خارج از بدن ما. اکثر آنها کاملاً بی خطر هستند و حتی برخی آنها برای بدن فایده هم دارند. اما بعضی باکتری ها ممکن است باعث ایجاد بیماری شوند. دلیل آن ممکن است این باشد که در محل نامناسبی وارد شده اند و یا صرفاً به منظور حمله کردن به بدن ما ساخته شده اند.

بیماری چطور از طریق ویروس و باکتری منتقل می شود؟

بیماری های ویروسی و باکتریایی هر دو به شیوه های یکسان منتقل می شوند:

• فردی که سرماخورده باشد می تواند بیماری را با عطسه یا سرفه منتقل کند.
• باکتری و ویروس از طریق لمس کردن یا دست دادن با فردی دیگر پخش می وند.
• دست زدن به غذاها با دستان آلوده نیز باعث انتقال ویروس یا باکتری از طریق روده و امعاء درونی می شود.
• مایعات بدن مثل خون، بزاق، و مایع منی ممکن است حاوی موجودات آلوده باشد و انتقال این مایعات، مثلاً با تزریق یا رابطه ی جنسی، اهمیت زیادی دارد به ویژه برای بیماری های ویروسی مثل هپاتیت و ایدز.

چطور از بیماری جلوگیری کنیم؟

• دستانتان را به طور کامل بشویید (این کار معمولاً بهترین راه جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی است).
• دست دادن با فردی که سرماخورده است خطرناک است، به همین دلیل سعی کنید بعد از دست دادن از لمس کردن بینی و چشمها خودداری کنید.
• غذاها باید تا حد امکان سریع پخته شود یا سرد شود.
• سبزیجات  گوشت را باید به طور جداگانه بسته بندی کرد و د طبقات مختلف یخچال نگه داری نمود.
• گوشت باید قبل از مصرف به خوبی پخته شود.
• به یاد داشته باشید که غذاهایی که حاوی این موجودات میکروسکوپی هستند، ممکن است بو و ظاهر بد نداشته باشند.
• بعضی از این موجودات با پخته شدن غذا می میرند اما ممکن است بقایایی سمی از خود به جای بگذارند که باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ می شود.
• استفاده از کاندوم در رابطه ی جنسی انتقال بیماری هایی که معمولاً از طرق رابطه ی جنسی منتقل می شوند را تا حد زیادی کاهش می دهد.

بیماری های باکتریایی چطور درمان می شوند؟

بیماری های باکتریایی معمولاً با مصرف یک آنتی بیوتیک خاص که فقط باکتری که باعث بیماری شده را می کشد، درمان می شوند. پزشک برای امینان از نوع درمانی که باید برای شما استفاده کند، معمولاً از شما نمونه ی ادرار می گیرد یا گلویتان را بررسی می کند.

بیماری های ویروسی چطور درمان می شوند؟

ویروس ها تا زمانیکه وارد سلول های بدن نشوند، قادر به تکثیر نیستند. به همین دلیل است که درمان بیماری های ویروسی معمولاً به سیستم دفاعی بدن خود بیمار واگذار می شود. درمان بیماری های ویروسی مثل آنفولانزا شامل موارد زیر است:

• خوردن مقدار کافی آب
• خانه ماندن. افرادی که در چنین موقعیت هایی سر کار یا مدرسه می روند، نه تنها ممکن است این ویروس را به همکاران یا همکلاسی هایشان منتقل کنند، بلکه احتمال زیادی وجود دارد عفونت باکتریایی هم بگیرند.
• استفاده از مسکن یا سایر داروهای مشابه برای پایین آوردن درجه حرارت بدن.
• برای اکثر بیماری های ویروسی واکسن ساخته شده است. واکسن به بدن برای مقابله با این بیماریها کمک می کند.

تعداد کثیری از درمان های ضدویروسی ساخته شده است که از تکثیر ویروس ها جلوگیری کرده و باعث می شود بیماری سریعتر روند درمان خود را طی کند. اما متاسفانه این درمان ها هنوز روی تعداد اندکی از ویروس ها قابل استفاده است.

آنتی بیوتیک هیچ تاثیری بر بیماری هایی مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا ندارد و بهتر است مصرف آنتی بیوتیک را برای بیماری های باکتریایی محدود کنیم که به خودی خود بهبود نمی یابند. مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک، با ترغیب بدن برای رشد باکتری های مقاوم دربرابر آنتی بیوتیک، اثر آن را کاهش می دهد.