جملات ساده و مرکب

جملات ساده و مرکب

جمله از نظرساختمان دو نوع است: 1- ساده 2- مرکب

جمله ساده جمله ای است که درآن تنها یک فعل به کاررفته باشد.

جمله مرکب جمله ای است که درآن بیش از یک فعل به کاررفته باشد. جمله های ساده ای که جمله ی مرکب راتشکیل می دهندازنظربارمفهوم وپیام ونقش دوگونه اند جمله ی پایه یاهسته وجمله ی پیرویاوابسته.پایه یاهسته آن قسمت ازجمله ی مرکب است که غالباً غرض اصلی گوینده یانویسنده رادربردارد ولی جمله ی پیرو یا وابسته که همراه جمله ی پایه می آید به آن وابسته است و مفهومی ازقبیل زمان،شرط،علت و... رابه مفهوم پایه یاهسته می افزایدوقابل تأویل به مصدر یاصفت است.

تشخیص جمله ی پایه ازپیرو

الف)جمله ای که مفهوم وغرض اصلی گوینده رادربرداردمعمولاًجمله­­­­ی پایه یاهسته است.

ب)جمله ی پیرو یاوابسته معمولاًهمراه بایکی ازحروف ربط(پیوند)می آید.

ج)افعال جمله ی پیرو می توانند تأویل به مصدریاصفت شوند.

د)جمله ی پیرو جمله ی ناقصی است اماجمله ی پایه جمله ای کامل ومستقل است.

مثلاً درجمله ی درس­­­­هایت رابخوان تاموفق شوی غرض اصلی امربه درس خواندن است واین جمله پایه یاهسته است وجمله­ی تادرامتحان موفق شوی که علت آن رامی رساند وهمراه باحرف ربط تاآمده است جمله ی پیرو یاوابسته است.

علاوه براین جمله ی پیرویاوابسته بالا رامی توان به مصدرتأویل کردوگفت:برای موفق شدن درامتحان درسهایت رابخوان.

* اگرجمله ی پیرویاوابسته بامفهوم شرط همراه باشد آن راجمله ی شرط وجمله ی پایه یاهسته راجمله ی جزای شرط یاجواب شرط می گویند.

اگربکوشی موفق می شوی

جمله شرط جواب یاجزای شرط

وابسته،پیرو هسته،پایه

برای معرفی حروف ربط (پیوند) که جملات مرکب رابه هم پیوند می دهند به ناچار بحث مختصری خواهیم داشت از حروف ربط یابه اصطلاح امروزی نقش نمای پیوند

حروف ربط (نقش نمای پیوند)

این حروف دوجمله وبعضی ازآنهادوواژه رابه هم پیوند می دهند وبه سه دسته تقسیم می شوند:

1- ساده مانند:و،که،تا،اگر،چون،چه،اما،ولی،پس،زیرا،لیکن،یا، باری و........

2-مرکب مانند:اگرچه،بااین که، ازآن جاکه،ازبس که، برای این که،چون که، درصورتی که، باوجوداین که و.......

3- تکواژ گسسته که خودبردونوع است:تکراری وغیرتکراری

الف)تکراری: (چه.... چه)، (خواه.... خواه)،(نه.....نه)،(هم.....هم)،(یا.....یا)و.....که بین این دوواژه ی تکراری حرف و هم می توان آورد:چه بخواهد وچه نخواهدباید این کارراانجام بدهد.

ب)غیرتکراری: (نه تنها....... بلکه)، (اگرچه...... ولی)

چنانچه حروف ربط یاپیوندبین دوواژه به کارروند آن دوواژه را هم نقش می کنند وبه اصطلاح حروف پیوند همپایگی هستند مثل: علی کتاب ودفتروقلم خرید که کتاب دفتر وقلم هم نقش و مفعول هستند وحرف ربط وازنوع پیوند همپایگی است.

اگرحروف ربط بین دوجمله به کارروند یانشانه همپایگی هستند یاوابستگی.

پیوند های همپایگی بین جمله های همپایه می آیندیعنی هیچ یک ازجمله هاجزیی ازجمله ی دیگرنیست مثل:ازدوستم دوکتاب گرفتم.یکی رامطالعه کردم وپس دادم ولی دومی راهنوزنخوانده ام.

پیوندهای وابستگی دوجمله ای رابه هم پیوند می دهندکه یکی ازآنها جمله اصلی یاهسته است ودیگری جزیی ازجمله ی اصلی که به آن وابسته یا پیرو می گویند.مثل جمله ی:ما

می دانستیم که اوزود خسته می شود. ما می دانستیم هسته واوزودخسته می شود وابسته است زیرا مفعول می دانستیم است وحرف ربط که ازنوع وابستگی است.

پیوند های وابستگی عبارتنداز:که،تا،اگر،چون، چه، زیرا،به شرط اینکه،بااینکه،هرچند،چنا نچه،چنان که، اگرچه،ولو اینکه، همین که،به محض اینکه،وقتی که هنگامی که،ازآنجاکه،به مجرداینکه و.....

پیوندهای همپایگی عبارتند از:و،ولی،یا، اما وتکواژهای گسسته ی (هم...هم)،(چه....چه)،(نه....نه)،