تجزیه و تحلیل شعر پرچم داران فارسی هشتم

پرچم داران

معنی لغت ها

پیکره: بدن،جسم // گزند: آسیب // عزّت: بزرگی // مقدّس: پاک // گستاخی: جسارت // تحمیلی: اجباری // خیل: گروه // عظیم: زیاد جان برکف: جان فدا // پهنه: میدان // سد: مانع // نفوذناپذیر: غیر قابل نفوذ // هجوم: حمله // حامیان: پشتیبانان // تازش: حمله // سرزنده: شاداب //سیما: چهره // زیور: زینت // خلاقیّت: نوآوری //عرصه: میدان // آزادمنشی: جوانمردی // مأوا: پناهگاه // ناموس: آبرو //

خاندان: خانواده // حب: دوست داشتن

نکته ها و آرایه های درس:

بند سوم: لحظه های تلخ و شیرین = تضاد خون دل خوردن: کنایه (سختی بسیار کشیدن)

صفحه دوم بند اول: رنگ نباخت: کنایه (رنگ باختن کنایه از ترسیدن) نترسید // آتش و بمب و موشک = مراعات نظیر // آسمان و زمین = مراعات نظیر

بند دوم: آری: شبه جمله

1- ای وطن، ای دلِ مرا مأوا // ای وطن، ای تنِ مرا مسکن (4جمله)

ای کشورم پناهگاه دل منی ای کشورم ای خانه ی تن من

آرایه: تشخیص // واج آرایی

2- ای وطن، ای تو نور و ما همه چشم // ای وطن، ای تو جان و ما همه تن (8جمله)

ای کشورم که تونوری وما همه چشمیم //ای کشورم که تو جانی و ما همه بدن هستیم(تو نور چشم ما و جان تن ما هستی)

آرایه: تشخیص // تشبیه (مصراع دو تشبیه دارد) //مراعات نظیر // واج آرایی // تکرا ر

3- نکته ای گویمت که گر شنوی // شاد مانی به جان و زنده به تن (4جمله)

نکته ای به تو می گویم اگر تو بشنوی شاداب و پایدار می مانی

نکته: «ت» در گویمت متمم است

4- آدمی را چو هفت مهر به دل // نبود کم شمار از اهریمن

اگر انسان هفت محبت{عشق}بر دل نداشته باشد ارزش آن از شیطان هم کمتر است

5- مهر ناموس و زندگانی و دین // عزت و خاندان و مال و وطن (1جمله)

عشق ورزیدن به وطن وزندگی ودین و عزت و خانواده ومال و وطن است

آرایه: واج آرایی

بیت 4 و 5 موقوف المعانی هستند. یعنی معنی آن ها به هم وابسته است.

6- وآن که حب وطن نداشت به دل // مرده زان خوب تر به باور من

آن کسی که کشور خودرا دوست نداشته باشد مرده بودنش بهتر از زنده بودنش است.

آرایه: تلمیح

چند نکته در مورد شعر فوق

قالب شعر در اصل قصیده می باشد چون این شعر برگرفته از یک قصیده بلند ادیب الممالک می باشد.اما اگر بخواهیم بدون توجه به شعر اصلی نوع این شعر را بیابیم قطعه است

اگر منادی غیر انسان باشد آرایه تشخیص دارد

(شعر خوانی) ای وطن من (برخی از ابیات که نیاز به ترجمه داشته آورده شده)

لغت ها:

شمایل: چهره // دریا دل: شجاع // کهنسال: قدیمی // خوف: ترس // فروتن: متواضع // پوپک: هدهد // رویین تن: نیرومند، ضد ضربه

قالب شعر: شعر نو (نیمایی)

ای ایستاده در چمن آفتابی معلوم // وطن من! // ای توانا ترین مظلوم // تو را دوست می دارم!

معنی:ای وطن، توسرسبز و پایدار هستی آرایه = تشخیص

ای آفتاب شمایل دریا دل // که نام خیابانهایت را شهیدان برگزیده اند.

معنی: ای وطن، چهره تو مانند خورشید و بسیار شجاع هستی

و مر گ در کنار تو زندگی است // ای فروتن نیرومند! // ایستاده ایم در کنار تو سبز و سر بلند

و تو آن درخت گردوی کهنسالی // و بیش از آنکه من خوف تبر را نگرانم // / تو ایستاده ای

آرایه: تشبیه نکته دستوری: را فک اضافه است نگران خوف تبر

و پسرا ن تو // مردان نیایش و شمشیرند

معنی: فرزندان تو // مردان جنگ و راز ونیاز هستند نکته دستوری: مردان نیایش و شمشیر= گروه مسندی

و مادران صبوری داری // و پدرانی به غایت جرأت مند

معنی: مادران شکیبایی و پدرهایی بی نهایت با شهامت داری

ای مجمع الجزایر گلها، خوبی ها! // ای بهار استوار // ای اقیانوس مواج عاطفه و خشونت

ای وطنی که تمام گلها و خوبی ها را دارا هستی // ای وطنی که مانند بهار محکم و شاداب هستی

آرایه: تشخیص، تشبیه، پارادوکس (متناقض نما)

چقدر به اقیانوس می مانی //

آرایه: تشبیه (وطن را به اقیانوس مانند کرده) می مانی (ادات تشبیه)

در دورهای کویر طبس // آن اتفاق // یادت هست // نه من بودم و نه هیچ کس // خدا بود و گرد باد

آرایه: تلمیح (اشاره دارد به حادثه ی 1359که درآن چندهلی کوپترآمریکایی قراربود درعملیاتی مخفیانه واردایران شوند و رسیدند، طوفان شن باعث شد چند تا ازهلی کوپترها سقوط کنندوبقیه مجبوربه بازگشت شوند.)

وطن من،آه ای پوپک مؤدب! // ای رویین تن متواضع! // ای متواضع رویین تن! ای وطن من!

آرایه: تشبیه، تشخیص

تذکر: آرایه پارادوکس = اگر دو متضاد و یا دو ویژگی را که نقض کننده هم باشند برای یک چیز به کار ببریم آرایه پارادوکس می گوییم. مثال: جیب پر از خالی

نکته هایی در مورد وابسته های پیشین:

1- اگر اعداد همراه اسم بیایند چه عددهای اصلی و چه ترتیبی، صفت شمارشی هستند.

2- کلمه های اولین، آخرین، نخستین و واپسین جزء صفت شمارشی می باشند.

3- ممکن است بین عدد و اسم (هسته) واحدها قرار گیرند که آن ها هم وابسته پیشین می باشند. مثال: یک کیلو سیب

4- تمام وابسته های پیشین،(صفت) و هسته (موصوف) است بنابراین جزء ترکیب وصفی هستند.

تمرین:

1- در درس 11، پنج ترکیب وصفی پیدا کنید و بنویسید.

2- چند وابسته پیشین در درس بیابید.

3- در شعر درس 11 قافیه ها را پیدا کنید.