واحد آموزش در پیش‌دبستانی، فعالیت است. فعالیت برخلاف درس،که به واحد تدریس در دبستان و بالاتر، اطلاق می‌شود، نیاز به آغاز، ادامه و پایان رسمی ندارد. در حقیقت فعالیت‌ها به شکل باز اجرا شده، به یک نتیجه قالبی نمی‌رسند. ولی ممکن است مدت‌ها بعد بار دیگر آغاز شوند. این فعالیت‌ها به طور کامل در اختیار معلم نیست بلکه او طرح آنها را ریخته، مواد آن را در اختیار کودکان قرار داده، برای آن مدت زمانی را تعیین می‌کند و حتی جهت آن را مشخص می‌کند، اما اجرای بازی و تعیین محتوای آن و تحلیل نهایی بر عهده کودکان است.

هر فعالیت یک واحد شمرده می‌شود. اغلب هر فعالیت، از مجموعه فعالیت‌های مرتبط تشکیل می‌گردد. کودک در یک روز مدرسه، به ساختمان‌سازی با مکعب، موزیک و نقل قصه‌ که همه به یک موضوع واحد مربوط می‌شوند، سرگرم است، و از روزی تا روز دیگر با چند کار پیاپی سرو کار دارد که فعالیت هر روز شکل تکامل یافته کار روز قبل است. مجموعه این فعالیت‌ها و برنامه‌ها باید طوری طراحی شوند تا، مفاهیم و اندیشه‌های پایه به طور متناوب تکرار شوند، به این هدف که این مفاهیم که ارزش اساسی و بنیادی در تشکیل مفاهیم بعدی دارند، تحکیم و تعمیق گردند.

روش واحد شامل یک رشته فعالیت است که در اطراف یک دسته مفاهیم کلی دور می‌زند و به منظور رسیدن به یک هدف کلی در نظر گرفته می‌شود. تمام مطالب، در قالب یک مسأله و مشکل طرح می‌شود و اطلاعات و مهارت‌های گوناگون از ابعاد مختلف برای حل آن گردآوری می‌شوند و هدف تمام آنها مرکزی است که مسأله از آن ناشی می‌شود. تمام موارد در مجموع برنامه واحدی را تشکیل می‌دهند. به عبارت دیگر روش واحد در نتیجه تمرکز توجه و فعالیت روی یک سلسله مسائل پیوسته و استفاده از ارتباط آنها با مسائل دیگر (بدون تفکیک تضعی و رسمی رشته‌ای) به وجود می‌آید.

این توجه گاهی به موضوع مورد مطالعه است که آن را واحد موضوع می‌نامند. مانند زندگی در دوران صفویه{یامعرفی علائم راهنمایی نصب شده درخیابان ها وآشنایی با انواع گل‌ها و فواید آن ها} که ممکن است چند بخش از یک رشته یا چند رشته با هم ترکیب شوند. از جمله: جنبه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و  …

چنانچه این توجه، به رغبت‌ها و تجارب قبلی شاگرد و گسترش آن باشد، آن را واحد تجربی می‌نامند. گاهی نیز توجه اصلی، به فعالیت شاگرد و انگیزه درونی او و نتیجه‌گیری از فعالیت او معطوف است، در این صورت آن را «واحد پروژه» می‌نامند.

هرواحد ویژگی هایی دارد که آن رااز سایر مفاهیم وواژه ها متمایز می کند که عبارتند از:

ویژگی‌های واحدها:

هر واحد باید:

- هدف یا اهداف مشخص، مفید و مشابه با وضع زندگی واقعی کودک داشته باشد و استفاده از منابع و وسایل با زندگی واقعی تطبیق نماید.

- تمام فعالیت‌هایش مربوط به یک مسأله و موضوع باشد.

- سعی شود از تجارب مستقیم و عینی استفاده شود.

- آغاز و پایان مشخصی داشته باشد و در اجرا، با توجه به شرایط و ا مکانات، انعطاف‌پذیر باشد.

- جامعیت داشته باشد.

- شاگرد را محور فعالیت قرار داده و فرصت‌هایی برای طراحی و فعالیت وی در نظر گیرد.

- وسیله درک کامل و تسلط به موضوع و مسأله شود.

- به شاگردان فرصت‌هایی برای قضاوت، انتخاب و سنجش بدهد.

- منتج به واحدهای دیگری شود که به وسیله آن بتوان پیوستگی برنامه را حفظ کرد.

مراحل اجرا و طراحی واحد:

امور لازم برای تهیه و طرح یک واحد آموزشی، باید به طور منظم و به نحوی که نماینده یک فکر منطقی باشد، به صورت چند مرحله سلسله‌وار تنظیم شود. به طور کلی مراحل تهیه و طراحی یک واحد به صورت زیر است:

1- بررسی و تشخیص نیازها شامل: 

  -مشخص کردن هدف کلی

    -تعیین عنوان کلی واحد

2- تشخیص و نوشتن اهداف رفتاری. (به منبع مربوط به روش‌ها و فنون تدریس مراجعه شود)

3 – انتخاب و سازمان دهی محتوا شامل:

-انتخاب عناوین و موضوعات

-انتخاب مفاهیم اساسی

-انتخاب منابع

-سازمان‌دهی محتوا

4- انتخاب و سازمان‌دهی تجارب یادگیری. (توضیحات تکمیلی در ادامه خواهد آمد.)

5- ارزشیابی واحد

6- اصلاح و تداوم واحد ²

انتخاب و سازمان‌دهی تجارب یادگیری:

اصولاً یادگیری ضمن تجاربی که یادگیرنده بدست می‌آورد، صورت می‌گیرد. به این معنی که یادگیری از طریق واکنش‌هایی که یادگیرنده نسبت به محیط ابراز می‌دارد، انجام می‌گیرد. به این ترتیب می‌بینیم که  وسایل آموزش و پرورش همان تجارب تربیتی هستند که یادگیرنده باید به آنها دست یابد. پس در تنظیم برنامه‌های تربیتی برای رسیدن به اهداف آموزشی با پرسش مربوط به اتخاذ تصمیم درباره نوع تجارب تربیتی معینی که باید فراهم گردد روبرو هستیم.{این که برای رسیدن به هریک ازاهداف رفتاری،کودکان ودانش آموزان بایدچه فعالیت بدنی یافکری راانجام دهند واین تجارب یادگیری چه سازمان وسلسله مراتبی داشته باشدوچگونه پشت سرهم چیده شود}. زیرا هم چنانکه گفتیم، از طریق این تجارب،یادگیری صورت خواهد گرفت و در نتیجه هدف‌های آموزشی تحقق خواهند یافت.³

{ از انواع تجارب یادگیری می‌توان از: پژوهش، آزمایش و مشاهده، کنفرانس، بحث و گفتگو، طراحی، کار گروهی، انجام یک فعالیت عملی، اداره جلسات، خلاصه‌نویسی،بازی،انجام حرکات ریتمیک و... نام برد. در اصل پس از انتخاب اهداف رفتاری برخی از تجارب و فعالیت‌های یادگیری خودبخودمشخص می‌گردد که به جهت ارتباط و تناسب هرچه بیشتر آنها با اهداف آموزشی کلی، مرحله‌ای و رفتاری، باید به اصولی توجه داشت که در انتخاب و تنظیم (سازمان‌دهی) تجارب یا فعالیت‌های یادگیری، ضروری می‌باشند. این اصول در بخش مربوط به سازمان‌دهی آمده است.}

درطراحی فعالیت هاوتجارب یادگیری بای محیطی محرک و برانگیزاننده برای کودکان تدارک شود که در آن:‌

- فرصت هایی فراهم آید تا کودک با آزمایشها، اشیاء و مکانهای متنوع روبرو شده، کسب تجربه کند.

- فرصتهایی در نظر گرفت تا کودک با بزرگترها، گروههای دیگر و همسالان خود مواجه شده و به تکامل معنی‌دار و غنی با آنها بپردازد.

- امنیت عاطفی و حمایتی وی تأمین شود. ⁴

حال به توصیف هریک ازروش های واحدکارمی پردازیم.

روش واحد موضوع:

در این روش موضوعات گوناگون به صورت یکپارچه مورد مطالعه قرار می‌گیرند. ارتباط بین موضوعات و رشته‌ها افقی است{ازموضوعات گوناگون ومرتبط باهم صحبت می شودودرنهایت به هدف محوری منتهی می شود. به عنوان مثال ازتمام انواع گیاهان بحث به میان می آیدتااجزای یک گیاه معرفی شود.}دراین روش طرح فعالیت به وسیله معلم تنظیم و اداره می‌شود. (مثال قبلی)

ویژگی‌های واحد موضوع:

- تفکیک موضوعات و رشته‌ها تصنعی نیست و در مجموع به یک وحدت و کل، پایان می‌یابند.

- هدف مطالعه موضوعات به هم پیوسته، بدون تفکیک ساختگی، موضوعی یا رشته‌ای به منظور کمک به یادگیرنده در درک و فهم کلی است که با یادگیری در دنیای واقعی، مطابقت دارد.

- عامل اصلی در انگیزه فعالیت، علاقه و لذت از آن است. عامل انگیزشی بیرونی چون پاداش و تنبیه کمتر مورد توجه است.

- انضباط درونی است و مسئولیت فردی و گروهی بیشتر مطرح است.

- ارزشیابی بیشتر بر محور تجارب شاگردان و طبقه‌بندی آنهاست.

- شاگرد محور فعالیت است

- یادگیری با ثبات‌تر و با طبیعت یادگیرنده سازگار است.

- ارتباط بین مدرسه و زندگی فراهم می‌گردد و یادگیری معنی‌دار می‌شود.

روش واحد تجربی:

در این روش نقطه اصلی و مرکز فعالیت، رغبت و تجارب قبلی یادگیرنده است. در طراحی و اجرای برنامه‌ها و فعالیت‌ها همکاری مشترک بین یادگیرندگان، معلمان، بین معلم و یادگیرندگان از اهمیت  خاصی برخودار است. در هنگام کار با این روش شاگردان فقط یاد نمی‌گیرند که یک مسأله را حل کنند، بلکه به حل مسائل فراوان و متنوعی علاقمند می‌شوند.

ویژگی‌های واحد تجربی: علاوه بر ویژگی‌های مربوط به واحد موضوع، تأکید بر تربیت افرادی لایق برای یک زندگی شایسته و حل مسأله براساس تمایلات و تجارب یادگیرندگان است. {نمونه ی واحدتجربی ساختمان سازی یادست کاری وسایل خانگی واسباب بازی ها توسط کودکان است که بازندگی حال وآینده ی آنهاارتباط تنگاتنگی دارد.}

نمونه ای دیگراز یک واحد تجربی:

(موضوع، اهمیت آب در زندگی)

 در این روش ابتدا مبدأ آب که شامل: تغییرات درجه حرارت و رطوبت و علم آمار باران، شروع شده، سپس استفاده از بخار آب و یخ، توسعه دیگ‌های بخار و گرم کردن به وسیله بخار و... {موضوعات وفعالیت هایی که باعلائق کودک وسن وسال وی تناسب داشته باشد}مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. ⁵{ به همین شکل بخش‌های متنوعی آموزش داده می شود تا مجموعه‌ای از تجارب به هم پیوسته در زمینه تجارب یادگیرندگان برای فهم کلی موضوع، فراهم گردد. }

دکتردکرولی روانشناس و مربی بلژیکی به جای برنامه‌های مدون و کتابهای یکسان، وسایل و اسباب‌بازیهای آماده، مطالعه ی طبیعت و اجتماع را انتخاب و انسان و نیازهایش را محور اصلی این مطالعه قرار داده بود. او و کودکان هر روز یا هر چند روز موضوعی را که مورد علاقه و در خور کودکان بود به عنوان مرکز رغبت یا واحد کار انتخاب می‌کردند و کلیه فعالیتهای خود را بر محور این موضوع ترتیب می‌دادند. مثلاً موضوع «مدرسه در کجا واقع شده است؟» هر کدام چگونه، چه مدت و از کدام طرف به مدرسه می‌آیند و در راه چه می‌بینند؟  انتخاب شده بود. بدین جهت آباژوری مثل ساختمان مدرسه با مقوا درست کرده بودند و به سقف آویزان نمودند و از هر طرف قطار، اتومبیل، افراد پیاده، دوچرخه و... مشخص می شد.مقوایی متصل به نخهای متفاوت از هر طرف به آن وصل شده بود و روی آنها نام کودکان همراه با تصاویری که کشیده بودند، دیده می‌شد. روی دیوارهای اطاق  جنگل، پارک، خیابان و ایستگاه و … دیده می‌شد. همه را بچه‌ها نقاشی کرده و روی دیوارها نصب کرده بودند. نگاهی به کلاس مشخص می‌کرد که بچه‌ها در روزهای گذشته از کجا بازدید نموده و درباره چه موضوعهایی بحث کرده‌اند و چه مسائلی مطرح شده است.⁶

روش واحد پروژه:

واحد پروژه اصولاً از الهامات شاگرد{کودک} سرچشمه می‌‌گیرد و بیشتر بر جنبه عملی موضوع و مسأله تأکید می‌نماید. این روش، در موقعیت‌های طبیعی ارزش تربیتی بالایی دارد. از آنجا که در این روش، به ویژه، پروژه انفرادی، منطقی بودن تقسیمات تصنّعی درسی از میان می‌رود، مؤثرترین راه برای مواجه شدن با تفاوت‌های فردی است.

ویژگی‌های عمده روش واحد پروژه:

واحد پروژه باید:

- یک مسأله عملی و اجرایی برای یادگیرنده باشد و تلاش واقعی، برای حل آن توسط وی صورت گیرد.

- طرح‌ریزی، انتخاب و استفاده از منابع و وسایل باید با مسئولیت شاگرد انجام شود.

معلم، سرپرست، ناظر فعالیت‌ها و ایجاد کننده محیط مناسب است. ⁷

درادامه یک نمونه ی اجرایی ازواحدکاروفعالیت های مربوط به آن به شکل گسترده {کلی}تحت عنوان (آشنایی با پرندگان) موردبررسی قرارمی گیردتادستورکلی ای دراین زمینه ارائه نماید.

فعالیت ها وموضوعات بنیادی

- نگهداری پرندگان در کلاس و رسیدگی به آنها، مشاهده و کنجکاوی در مورد پرندگان

- طرح پرسشها در مورد پرنده‌ای که عیناً مشاهده می‌کنند.

- ابتدا گفتگو در مورد پرندگان در دسترس کودک در محیط آموزش و یا منزل و سپس سایر پرندگان

- کمک گرفتن از تصاویر رنگی، فیلم، بازدید و غیره

- آشنایی با چگونگی زندگی پرندگان، مهاجرت، لانه‌سازی

- ساختمان بدن پرنده

- چگونگی پرواز، دانه برچیدن، تخم‌گذاری، آب خوردن، راه رفتن، غذاخوردن، که برای کودک جالب است

گفتگو و مشاهده

 بحث درباره مطالب فوق‌الذکر در جریان بازدید از یک مغازه ی پرنده فروشی و طرح پرسشها

بازی  کلاغ پر و سایر بازی‌های مربوطه، تقلید صدای پرندگان،

کاردستی  از آویزهای پردار، کلاه با پر پرنده، صورتک پرنده، درست کردن پرنده و آویزان کردن به سقف یا دیوار و …. ، ساختن گردگیر از پر

مواردیادشده رامی توان دریک هفته یا چند هفته پشت سر هم اجراکرد.

واحد قناری و سایر پرندگان (نمونه)

 الف / فعالیتهای اساسی

1- بازدیدوگردش علمی - آوردن قفس قناری به آموزشگاه، بازدید از پرنده فروشی، مشاهده کامل قناری

2- مشاهدات - گوش دادن به آواز پرندگان

3- بخش زیستی - زندگی، تخمگذاری، مهاجرت، انواع پرندگان آشنا، پرنده‌هایی که نمی‌توانند پراز کنند مثل مرغ و خروس

4- نکات بهداشتی ، تمیزی پرندگان، آب‌تنی آنها، تمیز نگهداشتن محل زندگی آنهاو…

5- نکات ایمنی و دفاع پرندگان، آزار نرساندن به پرندگان، دفاع با نوک زدن و…

6- نکات اجتماعی - چگونگی تربیت جوجه‌ها و یاد دادن پرواز، آشنایی با خانواده پرندگان و مقایسه با خانواده انسانهاو…

7- زبان‌آموزی - یاد گرفتن اجزای بدن پرنده: بال، نوک، پر، منقار، اسامی پرندگان، لانه، آشیانه، مهاجرت، گرمسیر، سردسیر، آواز و…

8- شمارش‌آموزی (عدد) -‌ اعداداز 1 تا 4 با شمارش بالها، پاها و انگشتان و…

ب: بازیهای مربوط - کلاغ‌پر، عمو زنجیر باف با صدای پرندگان و …، بال زدن، چرخ  خوردن، نشستن، دسته شدن.

پ : کارهای دستی -‌ درست کردن پرنده، قفس، نقاشی با موضوع خاص، درست کردن یک درخت کوچک و لانه، ساختن تخم پرنده و…

پ: ترانه‌ها و موسیقی  - ترانه و موسیقی، حرکات موزون.(ترانه‌ها را خودمان بسازیم.)

ت: قصه‌ها و نمایش - قصه بدون کتاب، قصه با کتاب که مربوط به موضوع باشد، نمایش فیلم و تئاترو…. ⁷

انواع واحدهای کار

میوه‌ها،سبزیجات،گلها،درختان

حیوانات،زیرگروه های حیوانات مثل پرندگان،آب زیان و… 

مواد غذایی، حبوبات و غلات و...

ساخته‌های انسان

  پدیده‌های طبیعی: آبشار، آب، باران، برف، باد، بهار و …، تگرگ، تپه، کوه، جنگل، ….

ابزارها: شکار، ماهیگیری، نجاری، آهنگری، خیاطی، کفاشی، زراعت و …

مشاغل،مکانهای عمومی و...

اعیاد و مراسم مثل نوروز و…

 کتاب، روزنامه،مجله،رسانه های جمعی و…

 خانواده، انسان، بهداشت، وقف، زمان / ساعت، نظم وانضباط، دوستان جدید

پرورش حواس

 اسباب بازی

خانه، کوچه و خیابان،فروشگاه و فروشگاه کودکان

کشت و کار در باغچه

و هزاران نوع واحدکاردیگر