آرایه ی تشخیص یا جان بخشی به اشیا

تشخیص:  (آدم نمایی،انسان انگاری،شخصیت بخشی ) نسبت دادن حالات و رفتار آدامی به دیگر پدیده های خلقت است. (دادن شخصیت انسانی به موجوداتی غیر از انسان )

مثال1 : برگ های سبز درخت در وزش نسیم به رقص در می آیند.

توضیح: رقصیدن یکی از حالات و رفتار انسانی است که در این جا به برگهای درخت نسبت داده شده است .

مثال2: سحر در شاخسار بوستانی           چه خوش می گفت مرغ نغمه خوانی

نکته: هر موجودی غیر از انسان در کلام «منادا » قرار گیرد آن کلام دارای تشخیص است .

مثال: ای دیو سپید پای در بند                    ای گنبد گیتی ای دماوند

نکته: همانطور که اشاره شد استعاره مکنیه ای که، مشبه به آن «انسان » باشد، تشخیص خواهد بود چه به صورت ترکیب اضافی باشد یا غیر اضافی .

مثال: ابر می گرید و می خندد از آن گریه چمن.

توضیح: در مثال فوق دو تشخیص به کار رفته است،گریه را به ابر نسبت داده است و خنده را به چمن .

توجه: ترکیباتی نظیر: دست روزگار، پای اوهام، دست اجل، قهقه ی قشنگ، حیثیت مرگ، زبان سوسن، دهن لاله و … همگی اضافه ی استعاری مکنیه (تشخیص) هستند .

نکته: همه ی تشخیص ها استعاره ی مکنیه می باشند، اما استعاره مکنیه زمانی تشخیص است که «مشبه به» آن انسان باشد.

مثال 1: اختر شب در کنار کوهساران، سر خم می کند.

مثال 2: دیده ی عقل مست توچرخه ی چرخ پست تو.

مثال 3: به صحرا شدم عشق باریده بود.

توضیح: در مثال(1) اختر شب به «انسانی » تشبیه شده که سرش را خم می کند اما خود « انسان» مشبه به است، نیامده است.

در مثال (2) عقل را به انسانی تشبیه کرده و «دیده» که یکی از ویژگی های انسان است به آن اضافه شده اما در مثال (3) عشق را به بارانی تشبیه کرده که ببارد.

تذکر: همان طور که گفته شد چون مثال(1) و (2) «مشبه به» آن ها انسان بوده دارای استعاره مکنیه و تشخیص است اما در مثال (3) «مشبه به» باران است، لذا فقط استعاره ی مکنیه داریم .