وند ها
"وند" چیست؟ وند تکواژیست که معنی مستقل ندارد و در ساخت واژه یا صرف آن به کار می‌رود (وند صرفی واژه نمی‌سازد بلکه شکل صرفی واژه را تغییر می‌دهد. مانند نشانه‌های جمع در "مردان" و "درخت‌ها" یا "ی" نکره در "کتابی خرید؟" یا تکواژ تفضیل در "خوب‌تر").
انواع وند:
وند از نظر جای آن نسبت به پایه بر سه گونه است:
پیشوند، پسوند، میانوند.
پیشوند آنست که در آغاز پایه می‌آید: هم‌سفر، نادرست، بی‌هوش.
پسوند آنست که در پایان پایه می‌آید:گلزار، دردمند.
میانوند آنست که به درون پایه افزوده می‌گردد: سرتاپا، رنگ‌وارنگ
مهمترین وند ها
پر کاربرد ترین پیشوند ها:
با (با هنر)– بی (بی عقل)– باز (بازپرس)– هم (همراه)– بر (بر گشت)– نا (نا سپاس)– نَ (نَسوز)
پر کاربردترین پسوندها:
بان (دروازه بان)– دان (قلم دان)– ستان (بیمارستان)– سار (چشمه سار)– زار (لاله زار)– گر (کوزه گر)– گری (یاغی گری)– گاه (آزمایش گاه)- ــِـ ش (دانش)– وار (امیدوار، دیوانه وار)– چه (کتابچه)– گین (اندوهگین)– ناک (سوزناک)– مند (اندیش مند)– گار (آموزگار)- ــَــنده (دونده)– ان (به غیر از نشانه جمع مثلا گریان، کوهان)– انه (روزانه)– ار (دیدار)– ا (بینا و شنوا)- ه (نوشته، هفته)– ی (به غیر از ی نکره، مثلا آهنی)– ور (هنرور)- ــــَک (عروسک)
میانوندها:
ا
این میانوند در ترکیب با واژه‌ای دیگر گاه بر معنای «ترتیب» و گاه بر معنای «همگی» دلالت می‌کند و پیوسته با واژه ی قبل و بعد خود نوشته می‌شود:
تنگاتنگ دمادم دوشادوش
رویاروی سراپا سراسر
به
این میانوند برای نشان دادن ترتیب به کار می رود و همواره با یک فاصله از واژه ی قبل وبعد خود نوشته می شود:
جابه جا رخ به رخ رو به رو زبان به زبان
سینه به سینه لنگه به لنگه مو به مو یک به یک
تا
این میانوند در ترکیب با واژه ای بر معنای همگی و کلی دلالت می کند و همواره با یک فاصله از واژه ی قبل و بعد خود نوشته می شود:
سر تا پا سر تاسر گوش تا گوش
و
این میانوند برای ترکیب دو واژه که با هم بر یک معنای مشترک دلالت می‌کنند به کار می‌رود و همواره با یک فاصله از واژه ی قبل و بعد خود نوشته می‌شود:
شست وشو پرس وجو جست وجو
رُفت وروب کندوکاو گفت وگو
- ادامه مطلب
تاریخ: پنجشنبه , 28 تیر 1397 (15:47)
- گزارش تخلف مطلب